Yenidoğan sarılığı sadece yeni doğan bebeklerde görülen geçici bir hastalık. Teşhisinin çabuk konulması ve zamanında tedavi edilmesi çok önemli.


Yenidoğan sarılığı nedir?

Yenidoğan döneminde sarılık siz de biliyorsunuz ki sık görülür. Bebeğin kanındaki bilirubin (alyuvarların parçalanmasıyla ortaya çıkan madde) düzeylerinin artması sonucunda sarılık görülüyor.


Kandaki bilirubin denen ve sarı renkte olan madde, ciltte ve diğer organlarda birikerek onları boyar. Dışarıdan sarı renkte görünüme yol açar ve yenidoğan sarılığını meydana getirir. Bunun bulaşıcı olmadığını unutmayın.


Miniğiniz neden sarılık olur?

Bunu size 5 temel nedende açıklayabiliriz.


1- Bebek doğarken göbek bağı geç kesilirse, anneden bebeğe fazla miktarda kan geçer. Bu fazla kan, fazla hammadde demektir. Yıkılan alyuvar hücreleri vücudun temizleyebileceğinden fazla olunca da sarılık oluşturur.


2- Anne ve bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı olursa; bebek vücudu bu uyuşmayan alyuvarları yabancı madde olarak görür, bunlardan kurtulmak için hepsini perçalayıp atmaya çalışır. Bu da iş yükünü arttırır, hepsini atamaz ve sarılık olur.


3- Parçalanmış bilirubin, kalın bağırsağa gittiğinde kaka yoluyla atılır. Birkaç günlük bebeklerde görülebilen kabızlık nedeniyle veya bağırsağa yeterince sıvı girmeyip kaka atılması gecikirse, burada toplanan bilirubin yeniden emilerek kaka karışır, miktar artınca da sarılık olur.


4- Mikrobik enfeksiyonlara bağlı olarak vücutta yıkım artarsa alyuvar yıkımı da artıp bilirubin birikir ve bu nedenle sarılık meydana gelir.


5- Nadiren anne sütündeki bazı yavaşlatıcı maddelere bağlı olarak da bilirubin atılması yavaşlar, bu da sarılığa neden olur.



Belirtileri neler?

Sarılık olduğunda dışarıdan en çok görülen belirti, bebeğin gözlerindeki sararma. Yenidoğan sarılığı doğumdan sonraki ilk 2-3. günlerde gözlenir. 7-10. gün arasında kaybolur.


Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde 14 güne kadar uzayabilir. Bebeğinizin cildi sarı bir renk alır. Bebekte aşırı uyuma veya huzursuzluk, emmeme, kusma, halsizlik, beyini etkilenmişse de; tiz çığlıklarla ağlama, kasılma, havale nöbetleri oluşabilir. Bilirubin, sadece gözle görülen organlarda değil, iç organlarda da birikir. Bunlar içinde en önemlisi ise beyindir. Bilirubin, belli düzeylerin üzerine çıktığında, savunma mekanizmalarını aşarak beyinin bazı özel bölgelerinde birikir. Bu durumda, geri dönüşü olmayan ciddi sakatlıklar meydana gelebilir. Bu nedenle yenidoğan sarılığını olabildiğince erkenden fark edip gerekli önlemleri almak çok ama çok önemli.


Tedavi yöntemleri neler?

  • Öncelikle yakın takip önemlidir. Sarılık fark edildiğinde şiddeti ve nedenleri araştırılır. Nedenini saptamak çok önemlidir.

  • İdrar yolu veya başka bir enfeksiyona bağlı sarılık varsa, enfeksiyonun süratle tedavi edilmesi gerekir.

  • Eğer bebekteki sarılık kan grubu uyuşmazlığına bağlıysa, kan dolaşımını artırmalı. Beslenmesinin ve vücuda giren sıvının yeterli olmasını sağlayın, yani sık sık emzirin.

  • Ciltte toplanan bilirubinin ciltten çözünüp idrarla atılabilmesini sağlamak için belirli dalga boylarında ışın tedavisi uygulanır. Burada en çok mavi ışık; bu olmazsa fluoresan lamba ışığı kullanılır. Işığın çıplak cilde doğrudan gelmesi gerekir. Güneş ışığı da bu açıdan çok etkili. Ama cam arkasından gelen ışığın yararlı olduğunu söyleyemeyiz.



Yenidoğanların % 60’ı Sarılık oluyor

Genellikle bebekler 2-3 günlükken başlayan sarılık, zamanında doğan bebeklerin yüzde 60’ında, erken doğanlarınsa yüzde 80’inde görülür. Sarılık, bilirubinin aşırı miktarda olması ve vücuttan atılımındaki aşamalarda oluşan bozukluktan kaynaklanır. Bilirubin, başlıca alyuvar hücrelerinin parçalanmasıyla ortaya çıkan ‘HEM’ isimli maddenin artışı sonucu oluşur. Bu madde doğumdan önce plasenta aracılığıyla, doğumdan sonra da bebek tarafından vücuttan atılır. Sadece yüzde görülen sarılık önemli olmayabilir ama vücutta da görülüyorsa mutlaka bebeğiniz doktor tarafından değerlendirilmeli.



Beslenme sarılık ilişkisi

Anne sütüyle beslenen bebeklerde, mamayla beslenenlere göre daha yüksek oranda sarılık görülür. Ancak ‘anne sütü sarılığı’ ya da yenidoğan sarılığı tanısının konması için, sarılığa yol açan diğer patolojik nedenlerin elenmesi gerekir. Normal yenidoğanda sarılığın iki haftadan uzun sürmesi uzamış sarılık olarak tanımlanır ve bunun araştırılması gerekir. Nedenlerin en önemlilerinden biri, tiroit bezinin az çalışması ya da yokluğu olarak bilinen hipotiroidi. Uzamış sarılıklarda hipotiroidi mutlaka araştırılmalı çünkü tanı ve tedavi gecikirse bebekte zihinsel gelişim geriliği ortaya çıkabilir.


Prematüreyse...

Doğum kilosu, bebeğin prematüre olup olmadığını göstermez. 2 bin gram olan bir bebek prematüre olmazken, 3 bin gram doğan bir bebek prematüre olabilir. Bağışıklık sistemi henüz olgunlaşmadan doğan bebeği emme, yutma, nefes alma ve tüm bunların koordinasyonunda yaşanan sorunlar bekler. Prematüre doğan bebekte özellikle ilk beslenmenin kolostrum denen anneden gelen ilk sütle yapılması çok önemli. Beslenme sırasında yaşanan soluk tutma, morarma atakları, emme, yutma ve nefes alma koordinasyonun sağlandığı dış ortama uyum süreci, ilk günler yaşanabilir. Bazen bu uyum süreci ilk bir haftayı bulabilir. Kalp atımında yavaşlama atakları yemek borusuna doğru besin kaçışına neden olabilir.



Kan değişimi

Kanda belli düzeylere ulaşan bilirubini temizlemek için, kan değişimi yapılır. Buradaki amaç, bilirubinli kanı alıp yerine uygun kan grubundan taze ve temiz kan koymak. Parça parça alıp vermelerle yaklaşık % 80 civarındaki kan değiştirilebilir.


Bu arada sebepler araştırılır. Tüm yaşam boyunca sarılık yapabilecek bazı kalıtsal enzim eksiklikleri saptanırsa, bebeğin ileride de kullanamayacağı ilaçlar, yiyemeyeceği bazı gıdalar belirlenir ve aileye bu listeler verilir.


Anne sütüne bağlı sarılıklarda genellikle anne sütünün kesilmesi gerekmez. Bunların çoğu hafif düzeyde. Nadiren birkaç gün ara vermeniz gerekebilir. Sonra yeniden emzirirseniz sarılık oluşmaz. Prematüre bebekler zamanında doğan bebeklere göre daha kırmızıdır. Bunun nedeni kan hücre sayılarının yüksekliği ve derilerinin çok ince olmasıdır.


Prematüre bebeklerde sarılık, zamanında doğan bebeklere göre daha uzun sürer.


Önerimiz...

Bebeğinizin beslenmesini sağlayın ve herhangi bir sararma fark ettiğinizde onu mutlaka çocuk doktoruna götürerek muayene ettirin. Muayene sonucu gerekiyorsa canı yanacak demeyin, kan ve diğer tetkiklerini yaptırın. Panik olmadan, soğukkanlılıkla, bunun normal bir şey olduğunu kabullenip sadece tedaviye odaklanın.


Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!
  • Misafir Çocuğum iki haftalık ama sarılık geçmiyor defalarca doktora götürdüm yatırdılar ama geçmiyor ne olur yardimci olun
    CEVAPLA

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.