Okullar kapalı, dışarı çıkmak yasak ve çocuklar evdeler, dört duvarın arasında enerjilerini atamıyor, neden sokağa çıkamadıklarını bile anlamakta zorlanıyorlar. Aynı durum anne ve babaları için de geçerli olsa da ailelerin asıl zorluğu çocuklarıyla birlikte evde geçen bu zamanı kontrol etmek. Öte yandan tüm çocuklar aynı değil... Bazı çocuklar doğuştan daha zor olabiliyorlar.

Kırılgan çocuklar ve enerjik çocuklar

Fazla enerjik, aşırı hareketli ve bu enerjisini atamadığında sorunlar yaşayan enerjik çocukların dört duvar arasında kalabilmeleri kolay değil. Bunların yanı sıra aşırı kırılgan ve hassas çocuklar da bu süreçte evde olması zor çocuklardır.

Zor çocuklara nasıl davranalım?

Anne ve babalara verilebilecek, çocuklarla iletişimi kolaylaştırabilen garantili bir reçete yok. Ancak bazı yöntemler, diğerlerinden fazla işe yarayabilir. Öncelikle anne ve babalar olarak bizlerin sakin olmamız gerektiğini unutmayın. Sadece zor olanlar değil, tüm çocuklar için işe yarayabilecek birkaç öneriyi deneyerek hem çocuğunuza hem kendinize yardımcı olabilirsiniz.

1- Nefes alın. Ruhsal durumların ve duyguların farkında olun. Eğer sinirli, sabırsız, rahatsız hissediyorsanız, durun. Sadece derin bir nefes alın. Kendinize sadece bir insan olduğunuzu, kaygılanabileceğinizi, üzülebileceğinizi ve elinizden gelenin en iyisini yaptığınızı hatırlatın.

2- Gülümseyin. Yüzünüzün asıldığını veya buruştuğunu hissettiğinizde kendi kendinizi güldürecek bir şeyler bulmaya çalışın.

3- İyi, sevecen, müsait ve sabırlı olun. Kararlı, güvenilir ve koşulsuz bir sevgi, çocuğun yaşamını ve gelişimini değiştirebilir. Ancak bu biraz zaman alacaktır. Anne ve babanın verdiği güven duygusunun, ilginin ve ihtiyaç duyduğunda ulaşılabilir olmasının yerini tutabilecek hiçbir şey yoktur. Çocuğunuzla ne kadar zaman geçirdiğiniz önemli ve şu an bolca vaktiniz var.

4- Rol model olun. Eğer çocuğunuzun sakin, işbirliği yapan, mantıklı biri olmasını istiyorsanız, önce siz bu şekilde davranmalısınız. İçinde bulunduğumuz koronavirüs salgınında finansal, sağlık ve çok sayıda kaygı ile uğraştığımız bu süreçte zor olsa da elinizden geleni yapın. Başaramadığınızda da çocuğunuzdan özür dilemekten çekinmeyin.

5- Çocuğunuzun mizacını anlamaya çalışın. Hangi zamanlarda rahat ve güvende hissettiğine dikkat edin. Hangi durumlarda öğrenmeye ve gelişmeye açık olduğunu bulmaya çalışın. Çocuklarımızın öfkesi bizimkinden farklı olabilir. Bu ne onların ne de bizim hatamızdır, bazen onları sakinleştirmek biraz daha zor olabilir.

6- Çocuğunuzun mizacını kabul edin. Onları değiştirmeye çalışmayın. Bazı özellikleri zor olsa da bunlardan vazgeçirmek mümkün olmayabilir. Çocuğunuzun doğası olarak kabul edin ve her zaman yanlarında, destekleyici olacağınızı gösterin. Yargılandığını hissetmek, özellikle kırılgan ve hassas çocukların derinden etkilenmesine neden olabilir.

7- İsteklerinizle çocuğunuzun mizacını dengeleyin. Hiperaktif bir çocuğun sakin ve sabırlı olmayı öğrenmesi zaman alır ve buna sabır göstermek gerekir. Odaklanma sorunları yaşayan çocukların sistematik bir öğrenme sürecini anlamaları daha zor olabilir. Sabırlı olarak öğrenme süreçlerine destek vermek önemlidir.

8- Dengeyi kurun. Mizacı ne olursa olsun, tüm çocuklar belirli bir düzene ihtiyaç duyarlar. Uykuları, beslenmeleri, etkinlikleri, oyunları belirli bir denge içinde olmalıdır. Çocuğunuz ne kadar zorsa, ihtiyaç duyduğu denge de o kadar önemli olacaktır.

9- Sıradanlığın rahatlığını kullanın. Özellikle hassas çocuklar, yeniliklere karşı aşırı duyarlıdırlar. Yeni insanlar, yeni kokular ve yeni yemekler onlar için alarm durumudur. Rutin olan her şey aslında tüm çocuklar için faydalıdır. Ancak zor çocuklarda rutini korumak daha fazla önem taşır. Beklenmeyen sürprizlerin ve kaosun süre geldiği bir dünyada aile rutinleri ile kontrol duygusunu aşılayabilirsiniz. Özellikle de bugünlerde...

10- Eğlenmek için zaman ayırın. Oyunlar hayattaki problemlerin başa çıkılabilir hale getirilmesidir. Üzüntü, hayal kırıklığı ve öfke hallerinde son derece yardımcı olabilirler. Özellikle Hassas Çocuklar, duygularını diğerlerinden daha şiddetli yaşarlar. Bu tür durumlarda oyun, hayal kurma ya da uydurma hikayeler duygularını kontrol etmelerini sağlayabilir.

11- Önceden haber verin. Çocuklar genelde durumdan duruma geçişte zorlanmazlar, ancak özel çocuklarda, biraz sonra ne olacağını önceden bildirmek çok önemlidir.

12- Dinleyin. Mizacı ne olursa olsun, dinlendiğini hisseden çocuklar, sabırlı davranmak konusunda daha başarılı olabiliyorlar. Elbette her zaman aynı sabrı göstermek kolay olmayacaktır ama bunun için çaba göstermeniz de çok önemlidir.

13- Mümkünse evet deyin. “Evet, kurabiye yiyebilirsin ama önce yemeğini bitirmen gerekiyor” ve “Hayır kurabiye yiyemezsin, önce yemeğini bitirmen gerekiyor” cümleleri aynı anlama gelse de aralarında çok büyük fark var. Özellikle de çocuktan alacağı reaksiyon açısından... Hayır cevabını duymak yerine istekleri dikkate alındığında çocuklar daha fazla işbirliğine yatkın oluyorlar.

14- Mücadelenizi seçin. Her şeyi aynı anda düzeltemezsiniz. Her bir sorunu tek tek ele aldığınızda işler daha kolay yürüyecektir. Özellikle de dışarıda yapılan aktiviteler sınırlandırılmışken.

15- Pozitif ve destekleyici olun. Söyleyeceklerinizi daha pozitif cümleler kurarak dile getirmeye çalışın. “Hemen yerine otur” şekilde söylemek yerine “Büyük çocuklar yerlerine nasıl oturuyorlar göster bakalım” cümlesindeki gibi olumlu yaklaşımı deneyebilirsiniz.

16- Korunduğunu hissettirin ve cesaretlendirin. Hassas çocuklar için değişim oldukça zordur. Korunduklarını hissetmeye ihtiyaç duyarlar ve değişim durumlarında bunu daha fazla gösterebilmek önem kazanır. Bu uzaktan eğitim gibi durumlar için de geçerlidir. Hem korunduklarını hissedebilmeleri hem de gereken cesareti gösterebilmeleri için dengeyi kurmak da anne babalara kalır.

17- Sabırlı olun. Unutmayın ki her şey düzelir. Sevgi, anlayış ve sabırla, ne kadar zor mizaçta olursa olsun her çocuk sakin olmayı ve işbirliğini öğrenebilir. Kendinize karşı da sabırlı olun, salgının hepimizi endişelendirdiğini unutmayın. Bu süreçte zor çocukları büyütmek normalden daha zor olacaktır.

18- Sevecen olun. Kendinize karşı da sevecen olmayı unutmayın. Hayat arkadaşınıza, çocuklarınıza karşı sevecen olun. Bu süreç sonsuza kadar sürmeyecek ve ne kadar müşfik, sevecen olursanız, bu zor günleri atlatmak da o kadar kolay olacak. Ve nefes almayı unutmayın.

Referanslar:

Dona Matthews ''Parenting a Spirited/Difficult Child in the Time of COVID-19'' (3 Nisan 2020) Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/us/blog/going-beyond-intelligence/202004/parenting-spiriteddifficult-child-in-the-time-covid-19