Şiddet, taciz ve benzeri suçlarla karşılaşan bir kadının yapması gerekenler nelerdir? Nerelere başvurmalı?

Şiddet mağduru bir kadın bu durumu yaşadığında ilk etapta polise veya bulunduğu yer jandarma bölgesinde ise jandarmaya ulaşmalıdır. Ancak tıbbi müdahaleye acil ihtiyaç duyan kadın doğrudan bir sağlık kuruluşuna gitmeli ve şiddet gördüğünü dile getirmelidir. Bu durunda vaka hastane polisine intikal ettirilir. Şiddet gören kadınlar, doğrudan Cumhuriyet Savcılığı nezdinde de şikayetçi olabileceği gibi, İl ve İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlükleri, belediyelerin veya baroların Kadın Dayanışma Merkezleri, Mor Çatı gibi çeşitli kadın örgütlenmelerinden yardım isteyebilir veya Alo 183’ü arayabilirler. ALO 183 kadın, çocuk, özürlü sosyal hizmet danışma hattı, şiddete maruz kalan veya kalma ihtimali bulunan kadınlara psikolojik, ekonomik ve hukuki destek vermekte ve gerekli duydukları hizmete ulaşmalarını sağlamaktadır.

Darpa uğramış ve bu nedenle darp raporu almış bir kadın şikayette bulunduğunda hukuki süreçte zanlının alacağı ceza nedir?

Burada değişik ihtimaller söz konusu olabilir. Olayın özelliğine göre eylem öldürmeye teşebbüs, kötü muamele veya cinsel suçlara vücut verebilir. Bu tarz özellikli durumlar söz konusu değilse, suç konusu eylem kasten yaralama olarak nitelendirilecektir.. Bu durumda da yaralamanın basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilip giderilemediğine bakılmaktadır. Eğer, yaralanma basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek derecede hafifse dört aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunmaktadır. Eğer basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek hafif yaralamanın dışında daha ciddi bir durum söz konusu ise, eylemin cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Basit yaralama normal şartlarda şikayete tabi bir suç olmasına rağmen eğer eşe karşı işlenmişse resen kovuşturulmaktadır. Olayın özelliğine göre takdiri indirim veya artırım sebeplerinin uygulanması mümkündür.

Şiddete uğrayan kadınlara koruma atanıyor mu? Koruma ataması yapıldığında polis, korunma talep eden kadını ne kadar süreyle koruma altına alıyor?

Mülkî amir (kaymakamlık, valilik) veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk (polis) amiri tarafından, olayın niteliği, şikâyet ve ihbar göz önünde bulundurularak şiddet mağdurunun hayati tehlikesinin bulunması halinde ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altına alma tedbiri verilir.

Geçici koruma altına alınma tedbir kararının yerine getirilmesinden, hakkında koruyucu tedbir kararı verilen kişilerin yerleşim yeri, bulunduğu veya tedbirin uygulanacağı yerdeki kolluk görevli ve yetkilidir. Korunan kişi acil durumlarda hemen, diğer hallerde ise yirmi dört saat öncesinden gideceği yere ilişkin olarak görevli ve yetkili kolluğa bilgi verir. Kolluk tarafından korunan kişinin gideceği yerdeki kolluk gecikmeksizin haberdar edilir ve tedbir kararı uygulanmaya devam olunur.

Korunan kişinin ne şekilde koruma altına alınacağı, şiddet mağduruna yönelik muhtemel tehdit ve risk göz önüne alınarak şiddet mağduru ve şiddet uygulayanın durumunun değerlendirilmesi suretiyle hâkim veya mülki amir tarafından, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk tarafından belirlenir.

Korunan kişiye, geçici koruma kararının kapsam ve içeriği, şiddet veya şiddete uğrama tehlikesinin varlığı halinde arayabileceği telefon numaraları, kolluğun sorumlulukları, hangi durumlarda kolluğa bilgi vermesi gerektiği, hangi kolluk biriminin geçici koruma hizmetinden sorumlu olduğu ve benzeri hususlar, kolluk tarafından açıklanarak tutanağa geçirilir ve tebliğ edilir.

Şiddet mağduru kadın hakkında uygulanacak koruma tedbiri, yakın koruma, konutta koruma, işyerinde koruma, motorize veya yaya devriye ile koruma ve çağrı üzerine koruma şeklinde olabilir.

Tedbir kararı ilk defasında en çok altı ay için verilebilir. Ancak şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin devam edeceğinin anlaşıldığı hâllerde, resen, korunan kişinin ya da Bakanlık veya kolluk görevlilerinin talebi üzerine tedbirlerin süresinin veya şeklinin değiştirilmesine, bu tedbirlerin kaldırılmasına veya aynen devam etmesine karar verilebilir.

Koruma atandığında bu koruma polisi gece bekliyor mu? Nöbetleşe bir sistem mi var?

Fiziki koruma yirmi dört saat esasına göre gerçekleştirilir.

Koruma kararı mekanizmaları nelerdir? Yani şiddete uğrayan birisi nelere başvurabilir?

Şiddet mağduru kadın koruma kararı için kolluk (polis) mülki amir (valilik – kaymakamlık) veya doğrudan Cumhuriyet Savcılığı’na başvurabilir.

Kolluk, kendisine yapılan ihbar veya şikâyet üzerine genel hükümler doğrultusunda gerekli işlemleri yapar. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Kanun kapsamında almış olduğu koruyucu ve önleyici tedbirleri onaylanmak üzere tedbirin niteliğine göre mülki amire veya hâkime sunar.

Cumhuriyet başsavcılığı, yapılan ihbar ve şikâyet üzerine evrakın bir örneğini ivedilikle olayın niteliğine göre uygulanabilecek olan koruyucu veya önleyici tedbir hakkında karar verilmek üzere hâkime veya mülki amire gönderir.

Mülki amire yapılan ihbar veya şikâyet üzerine kanunda mülki amir tarafından alınabileceği belirtilen koruyucu tedbirlerden birine, birkaçına veya uygun görülecek benzer tedbirlere karar verilebilir. Ayrıca mülki amir olayın niteliğine göre şikâyet veya ihbarı, kolluğa veya Cumhuriyet başsavcılığına bildirir.

Koruyucu tedbirler neler olabilir? Bu tedbirleri kimler alır?

6284 sayılı yasa ile tedbir (yani koruma) kararlarına üçlü bir mekanizma getirilmiştir. Koruyucu tedbir kararlarını almaya yetkili makamlar, mülki amirler, aile mahkemeleri ve kolluk güçleridir.

Mülkî amir tarafından verilecek koruyucu tedbir kararları :

Mülki amirler, şiddet mağduru kadının kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde uygun barınma yeri sağlanması, geçici maddi yardım yapılması. psikolojik, meslekî, hukukî ve sosyal bakımdan rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi, hayatî tehlikesinin bulunması hâlinde, ilgilinin talebi üzerine veya resen geçici koruma altına alınması, gerekli olması hâlinde, korunan kişinin çocukları varsa çalışma yaşamına katılımını desteklemek üzere dört ay, kişinin çalışması hâlinde ise iki aylık süre ile sınırlı olmak kaydıyla, on altı yaşından büyükler için her yıl belirlenen aylık net asgari ücret tutarının yarısını geçmemek ve belgelendirilmek kaydıyla Bakanlık bütçesinin ilgili tertibinden karşılanmak suretiyle kreş imkânının sağlanması şeklinde koruyucu tedbir kararları alabilirler. Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde barınma veya geçici koruma altına alınmaya ilişkin tedbirler, ilgili kolluk amirlerince de alınabilir. Kolluk amiri evrakı en geç kararın alındığı tarihi takip eden ilk işgünü içinde mülkî amirin onayına sunar. Mülkî amir tarafından kırk sekiz saat içinde onaylanmayan tedbirler kendiliğinden kalkar.

Hâkim tarafından verilecek koruyucu tedbir kararları :

Aile Mahkemeleri, işyerinin değiştirilmesi, kişinin evli olması hâlinde müşterek yerleşim yerinden ayrı yerleşim yeri belirlenmesi, tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulması, korunan kişi bakımından hayatî tehlikenin bulunması ve bu tehlikenin önlenmesi için diğer tedbirlerin yeterli olmayacağının anlaşılması hâlinde kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesi koruyucu tedbir kararlarını verebilir.

Devlet saldırganı psikolojik teste tabi tutuyor mu?

Hâkim tarafından şiddet uygulayanın, şiddet eğilimine yol açan davranışlarını önlemek amacıyla, sağlık kuruluşuna muayene veya tedavisi için başvurması ve tedavisinin sağlanmasına yönelik karar verilebilir.

Saldırganın akli dengesi yerinde değilse bu aşamada alınacak hukuki önlemler nelerdir?

Ceza hukukunda akıl hastalığı cezai sorumluluğu ortadan kaldıran veya önemli derecede azaltan sebeplerdendir Akıl hastalığı ceza sorumluluğunun unsurlarından isna yeteneğini ve dolayısıyla kusuru ortadan kaldırmaktadır. Suçlunun ceza sorumluluğu veya azaltılmış sorumluluğu psikiyatrisin vereceği rapora göre saptanır. Şiddet suçu failinin akli melekelerinin yerinde olmadığı iddia ediliyorsa hakim muayene ve tedavi kararı verebilir ve bu yolla tedavi süreci başlatılır.

Sosyal medyada hakaret, tehdit, taciz ile telefonla tehdit bir suç unsuru oluşturur mu? Bu gibi bir durumla karşılaşanlar neler yapmalı?

Sosyal medya üzerinden olsun ya da olmasın bir başkasına yöneltilen hakaret, tehdit, taciz suç oluşturur. Böyle bir durumla karşılaşan kişi Cumhuriyet Savcılığı nezdinde şikâyetçi olmalı ve suça ilişkin delilleri savcılık makamına sunmalı ya da bilgisini vermelidir.

Kadın cinayetlerini önleme konusunda sizce yeterli bir güce sahip miyiz? Neler yapılabilir?

Kadın cinayetlerini engellemek için ilk etapta yapılması gereken kadına karşı şiddeti ve ayrımcılığı devletin resmi ideolojisinin dışına çıkarmaktır. Gerçekten de kadın cinayetlerinde yüzde bin dört yüzlerle ifade edilen artış ile Türkiye’nin gittikçe muhafazakarlaşan yapısı arasındaki bağlantı görmezden gelinemez. Devletin en üst mekanizmalarında görevli kişilerin kadına yönelik ayrımcı söylemlerinin, toplumdaki erkek egemen anlayışı pekiştirdiği, devlet gücünü arkasında hisseden bir çok erkeğin şiddeti kadın üzerinde bir baskı ve otorite aracı olarak kullanmaktan çekinmemesini sonuçlandığı aşikârdır. Yargı mensuplarının dahi şiddet uygulayan erkeklere takdiri indirim sebeplerini uygularken veya suçun mevcudiyetini tespit ederken gösterdikleri aşırı müsamaha, erkek egemen toplum anlayışı ile dini ideolojinin devletin resmi ideolojisi üzerindeki baskınlığının sonuçlarından biridir. Şu bir gerçektir ki; kadına karşı şiddetin önlenmesi öncelikle kadınların güçlendirilmesi ve toplumsal statülerinin yükseltilmesi, sonrasında ise şiddete neden olan olumsuz davranışların nedenlerinin oradan kaldırılmasıyla mümkündür. Bunun ise ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeyle paralel olduğu inkar edilemez. Doğru eğitim politikaları, toplumun her kesiminde cinsiyet ayrımcılığının kaldırılması, kadının iş hayatında yeterli seviyede yer edinmesi kadının toplumda hak ettiği değeri edinmesinde ve netice de kadına karşı şiddetin azalmasında basamak olacaktır.

Röportaj: Pınar Aksu