Uzm. Dr. Demet Tekdöş Demircioğlu, fibromiyalji hakkında bilgiler verdi.

Fibromiyalji sendromu nedir?

Sabahları halsiz ve yorgun uyanıyorsanız, yeteri kadar uyumanıza rağmen uykunuzu iyi alamadığınızı düşünüyorsanız ve tüm vucudunuz ağrıyorsa bu durum “Fibromiyalji sendromu” (FMS) adı verilen yumuşak doku romatizmasına işaret ediyor olabilir.

Kadınlarda daha sık görülüyor

Fibromiyalji sendromu yaygın ağrı şikayeti ile birlikte, hassas noktaların varlığını kapsayan bir yakınmalar topluluğudur. Toplumda sıklığı yüzde 1 ile 5 arasında değişmektedir. Sıklıkla kadınlarda görülmekle beraber; her iki cinsi ve her yaş grubunu etkileyebilen bir durumdur. Çoğunlukla yaygın vücut ağrısı, uyku bozukluğu, yorgunluk, tüm vücutta tutukluk, baş ağrısı, ellerde ve ayaklarda uyuşma gibi pek çok farklı yakınmalar bir arada görülebilmektedir. Bu sendromun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte; travma, spor yaralanmaları, uyku bozuklukları, otonomik disfonksiyon, psikolojik bozukluklar ile ilişkili olabileceği bilinmektedir.

3 aydan fazla süren belirtilere dikkat!

Fibromiyalji tanısı, sıklıkla kronik ağrı öyküsü ve hassas noktaları ortaya çıkaran fizik muayene ile konulur. Bu öykü en az 3 aydan beri sürmekte olan vücudun üst ve alt yarısında yer alan ağrıyı da içermelidir. Fizik muayene 18 adet daha önce tanımlanmış hassas noktanın 11 tanesinde ağrı oluştuğunu göstermelidir. Yakınmayı açıklayacak fiziksel bulgunun olmaması beklenmekle birlikte bölgesel ve sistemik hastalıkların ayırıcı tanısının yapılabilmesi için ayrıntılı muayene yapılması önemlidir.

Hastalık konusunda bilinçli davranın

Fibromiyalji sendromunun ilerleyici olmaması ve hastalarda uzun dönemde yaşam süresinin etkilenmediği unutulmamalıdır. Öncelikle hasta eğitimi önemlidir. Uzun süreli oturma, ayakta durma, stres, uzun süreli yazı yazma, ağırlık kaldırma, kolların gergin pozisyonda çalışma yüzeyinde bulunması gibi faktörler fibromiyaljinin belirtilerini şiddetlendirebileceği akılda tutulmalıdır.

Fibromiyalji sendromu nasıl tedavi edilir?

Tedavide amaç ağrı ve yorgunluktan yakınan fiziksel ve sosyal yaşamı etkilenmiş kişinin yakınmalarına yönelik tedavi seçeneklerini hazırlamaktır. İlaç tedavisinde ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, antidepresanlar tercih edilir. Fizik tedavi ajanlarının yanında egzersizler (Yürüyüş, koşu, bisiklet egzersizleri) önerilir. Fibromiyaljinin tedavisinde ilaç tedavisi daha çok hastanın şikayetlerine yönelik uygulanır. Fizik tedavide sıcak, soğuğun ve elektriksel uyarının fizyolojik etkilerinden yararlanarak kaslarda gevşeme ve yumuşak doku ağrılarının giderilmesi amaçlanır. Aerobik egzersizler örneğin yürüyüş, egzersiz bisikleti ve su tedavileri ağrıyı kontrol altına almaktan çok hastaların fiziksel fonksiyonlarını artırır, ağrılı noktaların algılanmasını azaltır. Bu tedavi yöntemlerinin kombine olarak uygulanmasının daha faydalı olduğu yapılan çalışmalar da gösterilmiştir. Fibromiyalji sendromunun kesin tedavisi yoktur ancak, uygulanan tedavi yöntemleri ile hastalar ağrıyı daha az algılar ve yaşam kalitelerini yükseltirler.

Memorial Antalya Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr. Feride Ekimler Süslü, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen fibromiyaljinin kontrol altına alınması için hastalara önerilerde bulundu.

Fibromiyalji, nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte eğitim ve ekonomik düzeyi ortalamanın üzerinde olan kişilerde daha sık görülmektedir. Hastalığı olan kişilerin birinci derece yakınlarında da görülme sıklığı artmaktadır. Uyku bozuklukları, düşme ya da motorlu araç kazası gibi büyük fiziksel travmalar, ruhsal travmalar, bazı viral hastalıklar, romatoid artrit, ankilozan spondilit gibi bazı romatizmal hastalıkların fibromiyaljiyi tetikleyen faktörler olduğu bilinmektedir.

Ağrı ve yaygın ağrı fibromiyaljide en sık karşılaşılan şikayetlerdir. Ağrılar genellikle vücudun daha çok kullanılan boyun ve bel bölgesinde yoğun hissedilir. Omuz, dirsek, diz ve ellerde de hissedilebilir. Hastalar vücudunun bir tarafının diğer taraftan daha çok ağrıdığını ifade eder. Nadiren el ve ayaklarda şişlik olabilir. Hastaların yarısında gerilim tipi baş ağrısı vardır. Sık idrara çıkma ve acil idrar yapma gereksinimi doğar. Çene eklemi ağrıları, kramplar ve kulak çınlamaları da görülebilir. Bazı hastalarda depresyon ve benzeri şikayetlere de ortaya çıkabilir.

Fibromiyalji sendromu belirtileri nelerdir?

• Uyku bozukluğu
• Sabahları yorgun kalkma
• Karın ve göğüs ağrısı
• Ellerde uyuşma
• Kabızlık veya ishal
• Mide ağrısı
• Adet dönemi ağrıları
• Nefes almada zorlanma
• Çabuk sinirlenme

Tedavide en etkili yöntem egzersiz

Fibromiyaljide fiziksel egzersiz tedavide çok önemlidir. Birçok çalışmada en etkili tedavinin, düşük yoğunluktaki aerobik olduğu kanıtlanmıştır. Bununla birlikte her hasta için her egzersiz uygun değildir. Fibromiyalji hastalarında ağrının rahatlatılması ve yaşam kalitesinin artırılmasında genellikle yüzmenin etkili olduğu belirtilmiştir. Özellikle açık havada yapılan tempolu yürüyüşler, hastalıkta görülen şikayetlerin giderilmesi konusunda en az yüzme kadar etkilidir. Gevşeme ve germe egzersizleri, bisiklete binme ve su aerobiği gibi aktivitelerden de yararlanılabilir.

Fibromiyalji sendromuna karşı ne yapılmalı?

Fibromiyalji sendromu tedavisinde kullanılan ilaçlar, ağrıyı azaltmak, yorgunluğu gidermek, uykuyu düzenlemek ve depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılır. Bu yüzden yatmadan önce uykuyu etkileyecek alkol, sigara, çay, kola, kahve gibi maddeler tüketilmemelidir. Antidepresan ve ağrı kesici olmak üzere, uyku düzenleyici ve kas gevşetici ilaçlar ile tedavi planlanır. Bunun dışında hassas noktalar üzerine lokal enjeksiyonlar yapılabilir. Fizik tedavide sıcak uygulama, derin ısıtıcılar, ağrı kesici özelliği olan elektriksel stimülasyon ve masaj ile olumlu sonuçlar alınmaktadır. Ayrıca hastalara kaplıca kürleri önerilir.