Alerjiye sebep olan ve aslında vücuda bir zarar vermesi beklenmeyen etkenler, genetik olarak alerjiye eğilimli kişilerde bir çeşit “yanlış alarma” sebep olur. Alerjik belirtilere sebep olan maddelere “alerjen” adı verilir. Bu alerjenlerin en başında polenler gelmektedir. Polenler ya da diğer adıyla çiçek tozları, bitkilerin erkek tohumlarıdır. Küçük boyutlu polenler rüzgârla taşınabilmektedir. Hafif yapılı olduklarından bitkinin bulunduğu yerden yüzlerce kilometre uzağa dahi yayılabilirler. Genellikle renkli, kokulu çiçeklerin polenleri ise büyüktür. Bu tür bitkiler, böcekleri cezp eder ve onlar yoluyla yayılırlar. Havaya karışmadıklarından alerjiye neden olmaları çok olası değildir. Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Uz. Dr. İlkay Keskinel konu hakkında görüşlerini paylaştı.

Alerjenler çeşitli yollar ile vücuda girer

Alerjenler vücuda hava/solunum yoluyla (polenler, küfler, ev tozları gibi), ağız yoluyla (besinler, ilaçlar gibi) ve deri yoluyla (kimyasal maddeler, böcek ısırıkları gibi) girebilmektedir. Maruz kalınan alerjenler farklı vücut bölgelerinde yakınmalara yol açabilmektedir.

Kuru ve rüzgârlı havalarda alerjisi olanlar dikkat etmeli

Sabah saatlerinde havadaki polen miktarı genellikle daha fazladır. Yağmurlu günlerde havada uçuşan polen miktarı azalır. Bu nedenle yağmurlu günlerde polen alerjisi olan kişiler daha rahat etmektedirler. Sıcak ve rüzgârlı günlerde ise polen yayılımı artar. Kuru ve rüzgârlı havalar, polen alerjisi olan bireylerin en çok rahatsızlık hissettikleri zamanlardır. En sıklıkla alerjiye neden olan polenler arasında kızılağaç, fındık, zeytin, kavak, çayır otu, pelin, arpa, buğday, yulaf ve çavdar polenleri sayılabilir.

Hangi mevsimde hangi polen yayılır?

Bilinenin aksine polenler sadece ilkbaharda yayılmaz. Farklı bitkiler, farklı zamanlarda polen yaymaktadırlar. Ağaç polenleri daha çok Şubat-Mayıs, ot polenleri Mayıs-Haziran aylarında, yabani ot polenleri ise yaz ortasından sonbahara dek yakınmalara neden olmaktadır.

Polenler nezle ve astımı tetikler

Hava yoluyla vücuda giren polenler, duyarlı kişilerde saman nezlesi (alerjik nezle) ve astım belirtilerini tetikleyebilirler. Saman nezlesi “mevsimsel alerjik rinit” olarak bilinen hastalığın halk arasındaki adıdır. Sıklıkla ilk belirtiler çocuklukta ve gençlikte görülür. Hapşırık, burun ve geniz akıntısı, genizde kaşıntı, gözlerde sulanma/yaşarma ve kızarıklık, göz altlarında morarma gibi yakınmalara neden olmaktadır. Çocuklar burunlarını elle yukarı doğru sürekli itmesiyle burun üzerinde çizgi şeklinde iz görülebilir. Bu harekete “alerjik selam” denilmektedir. Alerjik nezlesi, mikrobik solunum yolu enfeksiyonlarıyla karıştırılabilir. Eğer hastanın şikayetleri 1-2 haftayı geçiyorsa ve basit soğuk algınlığı tedbirleri ile düzelmiyorsa, mutlaka bir hekime başvurmak gerekir.

Korunmak için neler yapmalı?

Polen alerjilerinden korunmada ilk adım, hastanın hangi polene karşı alerjisinin olduğunun saptanmasıdır. Bu amaçla hızlı ve kolay uygulanan deri testlerinden, kimi zaman da kan testlerinden yararlanılır. Alerjide temel tedavi, aslında alerjenden uzak durmaktır. Nasıl ki, bir ateşe bir yandan su döküp diğer yandan benzin eklediğimizde o alevi söndürmek mümkün olmazsa, alerji için ilaçlar kullanıp diğer yandan alerjenlere aynı şiddette maruz kalınırsa, yakınmaların tamamen düzelmesi beklenemez. Tedavide alerji önleyici ilaçlardan yararlanılır. Uygun kişilerde aşı tedavisi de belirtilerin giderilmesine yardımcı olabilmektedir.

Polen mevsiminde dikkat edilmesi gerekenler:

• Polenler, dış giysilere ve saçlara yapışabilir. Dış ortamdan eve gelindiğinde hemen giysiler değiştirilerek yıkanmalıdır. Mümkünse burun içini dahi yıkayarak banyo yapılmalıdır. Saçların yıkanması da buraya yapışan polenlerin temizlenmesi açısından yarar sağlamaktadır.

• Kişinin alerjisi olduğu polenin yayıldığı dönemlerde, mümkünse fazla sokağa çıkılmamalıdır. Dış ortamda polen maskeleri faydalı olabilir.

• Mümkün olduğunca, araba ve ev pencereleri kapalı tutulmalıdır.

• Evdeki ve arabadaki klimaların polen filtreleri sık sık değiştirilmelidir.

• Polenlerin göz mukozasına yapışmasını engellemek amacıyla gözlerin yanını da örten güneş gözlüklerinin faydası olabilmektedir.

• Üzerine polenler yapışabileceğinden yıkanan çamaşırlar dışarıda kurutulmamalıdır. Mümkünse polen mevsiminde çamaşır kurutma makinesi kullanılmalıdır.

• Evcil hayvanlar yatak odasına sokulmamalıdır. Bu hayvanların dışarıda gezdiklerinde tüylerine yapışan polenler de alerjiye neden olabilmektedir.

• Ev içi hava temizleyiciler eve giren polenlerin ortadan kaldırılmasında faydalı olabilmektedir.

• Polen mevsiminde toz, sigara dumanı, boya kokusu, parfüm gibi solunum yollarını olumsuz etkileyen diğer faktörlerden uzak durmak, polen alerjisi olan kişinin yakınmalarının ağırlaşmasını engellemektedir.