Acıbadem Bağdat Caddesi Polikliniği’nden İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Yaser Süleymanoğlu, hipotiroidi hakkında bilgiler verdi.

Tiroit hormonu eksikliğinde kalp hızında yavaşlama ve kalp kasının kasılma gücünde azalma görülüyor. Zamanla kalp kası ve kalp büyümesi gelişiyor. Bu durumda klasik bir kalp yetmezliği hastası gibi hipertansiyon ve damar sertliği gelişiyor. Damar sertliği gelişmesinin bir diğer nedeni ise hipotiroidi hastalığına bağlı yükselen kolesterol ve trigliserid seviyeleridir. Bu durum genelde uzun yıllar tanısız kalan hipotriodi hastalarında gözüküyor. Günümüzde bu sorun sık rastlanmasa da, uzun süre hipotiroidi durumunda kalmış olan hastalarda ortaya çıkabiliyor. Kalp yetersizliği ilk ve başlangıç döneminde saptanırsa tedaviden sonra kısa sürede düzelebiliyor. Ancak uzun süren hipotiroidi hastalığında geç kalınmış olabiliyor.

Hipotiroidi nedenleri nelerdir?

Tiroit hormonu yetersizliğine en sık Hashimoto olarak bilinen tiroit bezinin bir iltihabi hastalığı neden oluyor. Oluşum mekanizması henüz net olmayan, ancak bağışıklık sistemindeki bir bozukluk sonucu ortaya çıktığı düşünülen Hashimoto hastalığında tiroit bezi nedeni bilinmeyen bir şekilde küçülüyor ve bunun sonucunda hormon üretimi zamanla azalıyor. İyot eksikliği ise Hashimato hastalığını tetikleyen en önemli nedeni oluşturuyor. Tiroit hormonu üretimi için gerekli olan iyodun her gün yeteri kadar besin ve su ile alınması gerekiyor. Çünkü iyot eksikliğinde tiroit hormonları yeteri kadar üretilmiyor. Aynı zamanda aşırı iyot tüketimi de tiroit bezini zehirleyebiliyor. İyot yüksek miktarda deniz ürünlerinde bulunuyor. Çocukluk döneminde 6 yaşa kadar günde 90 mikrogram ve 6-12 yaş arasında da 120 mikrogram almak gerekiyor. Genç erişkinlerde ve erişkinlerde bu rakam günde 150 mikrograma yükseliyor. Hamilelerde ve emzirme sırasında ise günde 200 mikrogram almak gerekiyor. Bunun için haftada 2 gün balık veya deniz ürünleri, 2 gün tavuk eti, haftada ortalama 4 yumurta ve günde 2 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmeli. Balık yağı takviyesi ve iyotlu tuz kullanmak eksikliği gideriyor.

Diğer nedenleri neler?

• Graves hastalığı gibi zehirli tiroit sorunlarında uygulanan radyoaktif iyot tedavisi tiroit bezinde hasar oluşturabildiği için tedaviden birkaç ay sonra veya ilk yıl içinde hipotioidi gelişebiliyor.

• Tiroit bezi iltihabı geçiren hastaların bir kısmında tiroit bezi hücrelerindeki hasar düzelmiyor ve hormon üretecek olan hücreler yok olduğu için kalıcı hipotiroidi, yani tiroit yetmezliği ortaya çıkabiliyor.

• Tiroit ameliyatı olanlarda tiroit bezinin ameliyatla bir kısmı veya tamamı çıkarıldığı için tiroit hormonu yapacak olan hücreler azalıyor veya tümüyle ortadan kalkıyor. Bunun sonucunda da hormon azlığı ve tiroit yetmezliği ortaya çıkıyor.

• Sistemik hastalıklarında kullanılan bazı ilaçlar da hipotiroidi yapabiliyor.

• Kanser nedeniyle baş ve boyuna bölgesine uygulanan ışın tedavisi (radyoterapi) sonrasında hastaların 1/3’ünde hipotiroidi gelişebiliyor.

• Beyinde bulunan hipofiz bezinin hastalıklarında TSH üretiminde sorun olursa santral hipotiroidi gelişebiliyor.

• Aşırı flor ve klor içeren su içmek, şişmanlık ile sigara tüketimi de hipotiroidi hastalığını tetikliyor.

Hipotiroidinin belirtileri nelerdir?

Hipotiroidin belirtileri çok değişken oluyor ve hastalığın şiddetine göre değişiyor. Ayrıca birçok hastada hiçbir yakınmaya yol açmayabiliyor.

• Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık,
• Depresif bir hal ve mutsuzluk,
• Soğuk ortamlara tahammülsüzlük,
• Ellerde ve ayaklarda ödem,
• Terlemenin azalması,
• Ses kısıklığı,
• Kabızlık,
• Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı,
• Unutkanlık, konsantrasyon azalması.
• Erkelerde ergenlik gecikmesi,
• Kadınlarda adet azalması veya yokluğu.

Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz, hipotiroidi hastalığını anlattı hipotiroidi tedavisinde dikkat edilmesi gerekenleri açıkladı.

Beyin gelişimini sağlayan en önemli hormon, tiroit hormonu. Dolayısıyla doğumsal hipotiroidi tedavisinde gecikme beyin gelişiminin en hızlı olduğu ilk 3 yaşta ciddi nörolojik etkilenmeye yol açıyor. Örneğin, çocuklarda zeka ve büyüme geriliğine neden olması gibi! Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz ülkemizde yapılan yenidoğan hipotiroidi taraması ile doğumsal hipotiroidinin erken tespit edilebildiğini belirterek, “Bu sayede zeka ve büyüme geriliği önlenebiliyor. Tedaviye ilk 20 günde başlanırsa IQ puanında hiçbir etkilenme olmuyor. Edinsel hipotiroidi olgularında da erken tedavi ile okul başarısında azalma, büyüme - gelişme geriliği,karbonhidrat ve yağ metabolizma bozukluğu hızla düzeliyor” diyor.

Çocukluk yaş grubunda, özellikle 5-6 yaşından sonra gelişen tiroit fonksiyon bozukluklarının en sık nedeni, Hashimoto hastalığı. Tiroit bezinin otoimmun bir reaksiyonla harabiyeti sonucu oluşan bu hastalık tiroit hormonu üreten hücrelerde atrofi ve yetersiz hormon üretimiyle sonuçlanıyor. Hashimoto tiroiditi oluşumunda pek çok faktör rol oynuyor. Güçlü bir genetik geçiş yanında çocuklarda otoimmüniteyi tetikleyen viral enfeksiyon, kimyasal veya hormonal vb. çeşitli çevresel faktörler de etkili oluyor.

Bu belirtiler hipotiroidi habercisi olabilir

Belirtiler doğumsal ve edinsel hipotiroidide farklı olmakla birlikte, temelde hormon eksikliğine ait bulgular gelişiyor. Prof. Dr. Serap Semiz, doğumsal hipotiroidi hastalığının yenidoğanda silik belirtiler verebildiği uyarısında bulunarak, “Doğum ağırlığının fazla olması, geniş bir bıngıldak, göbek fıtığı, uzayan yeni doğan sarılığı, uyku hali, kuru cilt ve kabızlık başlıca belirtilerini oluşturuyor” diyor. Hashimoto tiroiditi sessiz ve yavaş seyreden bir hastalık olduğu için belirtiler ebeveynlerin gözünden kaçabiliyor. Ancak hipotiroidi belirgin olduğunda halsizlik, yorgunluk, kabızlık, kilo alma, kuru cilt, soğuk intoleransı ve saç dökülmesi ile sinyal verebiliyor. Tedavide gecikildiğinde de, boy kısalığı, tiroit bezi hacminin artışına bağlı olarak boğazda baskı hissi, terlemede azalma, eklem ağrısı ve kas krampları oluşabiliyor.

Hipotiroidi tedavisi nasıl olur?

Hipotiroidi tedavisi, eksik olan tiroit hormonunun yerine konmasıyla gerçekleşiyor. Çocuğun gereksinimi olan miktardaki L- Tiroksin günlük tek doz olarak veriliyor ve düzenli aralıklarla yapılan tiroit hormon testleriyle doz ayarlaması yapılıyor. Prof. Dr. Serap Semiz tedavinin genelde yaşam boyu ilaç kullanımı şeklinde devam ettiğini vurgulayarak sözlerine şöyle devam ediyor: “Geçici olabileceği düşünülen bazı doğumsal hipotiroidi olgularında ise 3. yaşta ilaç kesilerek tablo değerlendiriliyor. Hashimoto tiroiditi olan çocuklarda hipotiroidi oluştuğunda da tiroit hormonu tedavisi uygulanıyor. Düzenli takiple ilaç doz ayarlaması yapılıyor ve eşlik eden diğer hastalıklar varsa bu problemlere yönelik ek tedaviler veriliyor”