Boğmaca hastalığının belirtileri nelerdir?

Boğmacaya neden olan bakteriyi aldıktan, 5-21 gün sonra, kişilerde ilk şikayetler gelişir; bunların seyri ve şiddeti hastanın yaşına göre farklılık gösterir. Bakteriyi alan kişilerde ilk olarak, burun akıntısı ile nezle benzeri hafif üst solunum yolu enfeksiyonu semptomlarının ve hafif öksürüğün olduğu bir iki haftalık dönem ortaya çıkar. Hastalık bu sırada oldukça bulaşıcıdır. Bu dönemi takiben, hastaların bir kısmında bir şiddetli öksürük atakları gelişir. Ataklar halinde öksürüğün başladığı bu dönemde, öksürükten sonra derin nefes alma sesi ortaya çıkar, bu boğmacanın tipik öksürüğüdür. Çok sık gelişen öksürük atakları küçük çocuklarda nefes durmasına, yetişkinlerde ise aşırı yorgunluk ve gündelik işlerin yapılamamasına neden olabilir. Bu dönem 4 - 6 hafta devam eder; bir grup hasta da ise 100 güne kadar uzar. Boğmacanın bir diğer adının 100 gün öksürüğü oluşu da bundandır. Bu dönemde hastalarda ateş olmaz. Sonrasında bir iki haftalık sürede öksürüğün şiddeti azalmaya başlar bu döneme nekahat dönemi denir.

Boğmaca bebeklerde tehlikeli

Boğmaca en çok yaşamın ilk altı ayında, özellikle prematüre ve aşılanmamış bebeklerde ağır seyreder. Hastaneye yatış gerektiren öksürük ve zatürreye neden olur. Boğmaca, küçük bebeklerde, nefes almada güçlük veya solunum tutmasına yol açarak ani ve beklenmeyen ölümlere sebep olabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, kaybedilen vakaların %90 ila %95’i yaşamının ilk aylarında olan bebeklerdir.

Kimler risk grubundadır?

Boğmaca bakterisi hastalığın göstergeleri ortaya çıkmadan 1-2 hafta kadar önceden aşı ile korunmayan veya daha önce hastalığı geçirmiş ancak 10 – 12 yıldan daha uzun süre geçmiş olan kişilere bulaşır. Bu kişiler boğmaca ile karşılaştıklarında yaklaşık olarak %65 oranında hastalanırlar. Eğer boğmacayı bulaştıran kişi ile aynı evde yaşanıyor ise bu hastalığı alma riski %85 - %90’a kadar çıkar. Bu açıdan bakıldığında aşı ile korunmayan herkes risk altındadır. Ancak, hastalık alındığında, özellikle küçük bebekler, 1 yaşından küçük olanlar için ölüm riski daha yüksektir. Bu risk bebeklerin ayları küçüldükçe daha da artar, 6 aydan küçüklerde risk daha büyüklere göre yüksek iken 2 aydan küçüklerde ise en yüksektir. Eğer bebekler prematüre ise çok daha yüksek risk olduğu belirtilmelidir.

Boğmaca tedavisi

Boğmaca bakterisi, alındıktan sonra antibiyotikler ile tedavi edilmektedir. Ancak, antibiyotik tedavisinin hastalığın seyri üzerinde çok belirgin düzeltici bir etkisi olmadığı bilimsel çalışmalarda gösterilmiş ancak antibiyotik kullanılmaya başlanıldıktan sonra hastalığı bulaştırma riskinin azaldığı bilinmektedir. Hastalığın ağır seyrettiği, çok küçük bebeklerde bu antibiyotiklerin kullanımlarının istenmeyen etkileri ile ilgili bilgiler oldukça kısıtlı olmasına rağmen çok etkili bir yaklaşım olmadığı için zorunlu olarak kullanılmaktadır.

Boğmacadan korunmak mümkün müdür?

Boğmacadan aşı ile korunulabilir. Boğmaca aşısı birkaç farklı aşının içerisinde yer alır. Bu aşılar ülkemizde bebeklerimize yaptığımız beşli aşı, ilkokul çocuklarına yaptığımız çocuklarımıza karma aşı ve gençlere, yetişkinlere uygulanan aşıdır. Boğmaca aşısı ölü olan boğmaca bakterisinin belirli kısımlarını içermektedir. Bu nedenle ciddi bir istenmeyen etkiye veya hastalık tablosuna neden olmaz. Günümüzde kullanılan boğmaca aşılarının etkin ve güvenli oldukları geniş ölçekli çalışmalarda gösterilmiştir.

Boğmaca yetişkinlerde nasıl seyreder?

• Boğmaca bakterisini alan yetişkinlerin yaklaşık %12’sinde, tüm semptomlar gelişir.
• Uzun süreli öksürük yaklaşık olarak %20’sinde ortaya çıkar.
• Boğmaca bazı kişilerde de burun akıntısı ve hafif öksürük şeklinde seyreder.
• Yapılan çalışmalarda uzun süreli öksürüğü olan 5 yetişkinden birinde boğmaca bakterisi saptanmıştır.
• Ortalama öksürük süresi, başka bir şikayet olmadan, 36-48 gündür ve yalnızca geceleri olabilir.
• Ergenlerin yaklaşık yarısında bu süre 10 hafta veya daha uzundur.

Boğmaca Aşı Takvimi

Boğmaca aşısı ülkemizde bebeklerin ikinci, dördüncü, altıncı ve 18. aylarda ve tekrarı da ilköğretim birinci sınıfta yapılmaktadır. Aşıların uygulanması ile bebekler 4 ile 5 aylık olduklarında korunmaya başlarlar. Aşı ile elde edilen korunma 4 – 6 yıl kadar sürmektedir. Bu nedenle ergen yaştakilere ve yetişkinlere de en az bir kez boğmaca aşısının yapılması uygun olacaktır. En yüksek hastalık ve ölüm riskine sahip olan bebekleri korumak için bebeklerin yakın çevresindekilerin anne, baba, kardeşler ve anneanne, babaanne ve dedelerin aşılanması önem taşır. Bu şekilde bebeğin etrafında bir kalkan oluşturulur. Bebeğe yakın olan bu kişiler hastalanmayacakları için bebeğe de boğmaca bakterisi gelemeyecektir. Bebeklerin en çok bateriyi aldıkları kişi anneleri olduğu için özellikle annenin aşılanması önem taşır. Anne hemen gebelik öncesinde aşılanmadı veya gebeliğinde aşılanmadı ise, doğum sonrası en kısa sürede aşılanması bebek için koruyucu olacaktır. Bir bakıma bebek için onu sevenler aşıya demek doğru olacaktır.

Öksürük Atakları Bunlara Yol Açabilir:

• Öksürük çok şiddetli olduğundan öksürük atakları sırasında, gözlerde ve beyinde kanama olabilir.
• Ayrıca, bağırsakların dışarı çıkması ve fıtık gelişimi de küçük çocuklarda, yetişkinlere göre daha sık görülür.
• Erişkinlerde, öksürükler çok yoğun olduğu için aralarda nefes alınamayarak bayılma, uyku bozuklukları, idrar kaçırma ve hatta kaburgalarda kırık olabilir.
• Çok yaşlılarda da öksürük atakları arasında nefes alamama ölüme neden olabilmektedir.