Karşı olma karşı durma bozukluğu veya diğer adıyla muhalif meydan okuma, alışılmadık derecede öfkeli, kurallara uymayan veya kasıtlı olarak başkalarına zarar veren çocuklarda teşhis edilir. Tüm çocuklar bunları zaman zaman yaparken, karşı olma bozukluğuna sahip çocuklar en az altı ay boyunca bu davranışların aşırı versiyonlarını gösterirler. Çoğu zaman, ebeveynler çocuklarının davranışlarından bunalmış hissederler ve onlara nasıl yardım edeceklerini bilemezler.

Bu bozukluğun sebep olduğu davranışlar, ebeveynleri istemeden aşırı şekillerde tepki vermeye itebilir. Bazen, işbirliği yapmayacakları için hayal kırıklığına uğradığınız için çocuğunuza bağırabilirsiniz ya da sinir krizi geçirmelerini durdurmak istediğiniz için istediklerine teslim olabilirsiniz. Bu tepkiler zamanla çocuğun davranışını pekiştirebilir. Bağırmanın normal olduğunu ve öfke nöbetlerinin onlara istediklerini sağladığını öğrenebilirler.

Çocuğunuzda karşı olma bozukluğu varsa, aile olarak tedavi görmek önemlidir. Ebeveyn eğitimi denen şeyde, çocuklarla sağlıklı sınırlar koymayı, bunları zorlamayı öğrenir ve onlara öfke ve hayal kırıklığı gibi duygularla nasıl başa çıkacaklarını öğretirsiniz. Bir terapist, çocukların davranışlarını iyileştirmek için doğru stratejiyi bulmanıza ve evde plana bağlı kalmanıza yardımcı olabilir. Bu bozukluğa sahip bazı çocuklar, saldırganlıklarını azaltmaya yardımcı olan ilaçları da alabilir.

Çocuklar bu bozuklukla da büyüyebilir, ancak tedavi olmadan birçoğu davranış sorunları yaşamaya devam edecektir. Erken tedavi olmak çocukları gelecek için daha iyi bir yola sokabilir ve tüm aile için hayatı kolaylaştırabilir.

Karşı gelme bozukluğu nedir?

Çocukların en azından bazı zamanlarda muhalif ve meydan okuyan olmaları normal olmanın da ötesinde, sağlıklı gelişimin bir işaretidir. Peki, bir çocuk ne zaman karşıt olma karşı gelme bozukluğuna sahip olur?

Karşı olma karşı gelme bozukluğu tipik olarak erken ilkokul yaşlarında teşhis edilir ve bu çocuklar, yerleşik bir davranış sorunları modeline sahiptir. Belirtiler şunları içerir:

• Alışılmadık derecede kızgın ve sinirli olmak

• Sık sık öfkelerini kaybetmek

• Kolay sinirlenmek

• Otorite figürleriyle tartışmak

• Kurallara uymayı reddetme

• Kasten sinir bozucu insanlar

• Hatalar için başkalarını suçlamak

• Kin tutmak

Tüm çocuklar zaman zaman bu semptomlara sahip olabilir. Karşı olma bozukluğunu normal karşı gelme davranışından ayıran şey, ne kadar şiddetli olduğu ve ne kadar süredir devam ettiğidir. Bu semptomlar altı aydan uzun bir süredir devam ediyorsa, bir tanıdan söz edilebilir. Karşı olma bozukluğunun bir diğer ayırt edici özelliği, aile ilişkilerinde ödettiği bedeldir. Düzenli günlük hayal kırıklıkları, göz ardı edilen komutlar, tartışmalar, patlayıcı öfke nöbetleri zamanla birikir, bu olumsuz etkileşimler ebeveyn-çocuk bağına zarar verir ve düşmanca davranış kalıplarını güçlendirir.

Zor çocukların ebeveynleri

Bu durum sadece çocuğu zorlamaz, davranış sorunları olan çocuklar, ebeveynleri aşırı uçlarda davranmaya itebilir. Daha fazla kontrolün çocuğun dinlemesini sağlayacağı umuduyla ebeveynler aşırı katı olabilir veya teslim olup fazla hoşgörülü davranıp çocuğun bu yanlış davranış kalıplarını pekiştirebilir. İşte iki yaygın senaryo:

• Çocuğunuza oyun oynamayı bırakmasını ve yatmaya hazırlanmasını söylersiniz. İlk iki seferde isteğinizi görmezden gelir ve üçüncü kez sorduğunuzda, bağırmanızı engelleyemez ve her iki tarafı da üzersiniz.

• Çocuğunuza oyun oynamayı bırakmasını ve yatmaya hazırlanmasını söylersiniz. Oynamaya devam etmek istediği için sinir krizi geçirir. Yatmadan önce üzülmesini istemezsiniz, bu yüzden geri çekilip on dakika daha oynayabileceğini söylersiniz.

İlk senaryoda, çocuğunuz bağırmanın bir mesajı iletmenin kabul edilebilir bir yolu olduğunu öğrenir. Daha incelikli bir şekilde, o ilk birkaç isteği görmezden gelmeye devam edebileceğini de öğreniyor olabilir. Ciddi olduğunuzu ancak sesinizi yükselttiğinizde anlamaya başlar.

İkinci senaryoda, çocuğunuz sinir krizi geçirmenin ona istediği bir şeyi verebileceğini öğrenmiştir, bu nedenle gelecekte bunu tekrar yapma olasılığı daha yüksektir.

Bu senaryoların her ikisi de aileleri gelecekteki çatışmalara hazırlayabilir ve ne kadar çok tekrarlanırsa, o kadar çok tanıdık davranış kalıpları haline gelirler ve kırılması daha zordur. Çocuğunuzun bu senaryoların gerçekleşmesi için karşı olma bozukluğuna sahip olması gerekmez, ancak tekrarlanan olumsuz etkileşimler bu gibi davranış bozukluklarına yol açabilir.

Ne yapmalı?

Tüm hane halkının sağlığı ve mutluluğu için çok önemli olan ebeveyn-çocuk ilişkisini geliştirmek için olduğu kadar çocuğunuzun geleceği için de tedavi görmek önemlidir. Bazı çocuklar karşıt olma-karşı gelme bozukluğundan daha rastlantısal bir şekilde kurtulur ancak diğerleri, devam eden aile anlaşmazlıklarından, akran reddine ve sağlıklı ilişkiler kurmada güçlüklere yol açabilecek davranış sorunları yaşamaya devam eder ve ayrıca potansiyellerine ulaşma olasılıkları da daha düşük olur.

Daha çok eğitimsel bir problem olarak ele alınan karşı olma karşı durma bozukluğunun tedavisinde ebeveynler önemli bir rol oynar. Aslolan ebeveyn-çocuk ilişkisini onarmaktır ve bu da iki taraflı bir bakış açısı gerektirir.

Tüm tedaviler ebeveynlere fazla otoriter ve fazla izin verici olmak arasındaki orta yolu bulmalarına yardımcı olmak gibi bazı ortak hedefler taşır. Davranışçı bir terapist, ebeveynlerin, net beklentiler belirleyerek, çocukları takip ettiklerinde överek ve yapmadıklarında etkili sonuçları kullanarak çocuklarının davranışlarını nasıl eğiteceklerini öğrenmelerine yardımcı olabilir. Ebeveynler ayrıca bu stratejileri tutarlı bir şekilde kullanmayı ve çocuk eğitiminde kararlı bir duruş sergilemeyi öğrenirler. Klinisyenler ayrıca çocuğunuzun akran ilişkilerini iyileştirmeye yardımcı olmak için sosyal beceri eğitimi, anksiyete veya depresyonla mücadele ediyorsa bilişsel davranışçı terapi önerebilir. Temelde, ebeveynler arası ve ebeveynlerin çocukla olan ilişkisi yeniden düzenlendiğinde, huzur sağlanan bir aile ortamı, herkesi iyileştirir.

Referans: Rachel Emhke. “What Is Oppositional Defiant Disorder?” Şuradan alındı: https://childmind.org/article/what-is-odd-oppositional-defiant-disorder/