Bilgisayarların bu denli yaygınlaşması, geçtiğimiz yüzyılda insan yaşamında herhangi bir diğer keşif veya icattan daha fazla devrim yarattı. Bununla birlikte, bilgisayarların uzun süreli kullanımı hem doğrudan hem de dolaylı olarak venöz tromboembolizm (VTE) dahil olmak üzere bazı ciddi hastalıkları tetikleyebileceği düşünülüyor.

Tromboz nedir?

Sağlıklı bir insanda kan, ideal bir yoğunlukta olmalıdır. Kanı daha yoğun veya seyrek hale getiren sistemler beraber bir uyum halinde çalışır ve ideali oluşturur. Bu vücudumuzda kan hücrelerinin birikiminden oluşan pıhtıların hiç olmadığı anlamına gelmez. Normalde oluşan bu pıhtılar zarar vermeyecek boyutta olur ve hızlıca parçalanarak kaybolur ancak bazı hastalıklar ve hareketsizlik bu sistemi bozarak kan akışında pıhtılar oluşmasına sebep olabilir. Bu yoğunlaşmış kandan oluşan pıhtılar, küçük damarlarda yolu tıkayabilir ve o damarın ilerisindeki bölgeyi kansız bırakabilir. Bu durum kalbi besleyen damarlardan birinde ortaya çıkarsa bu duruma kalp krizi denir ancak pıhtılar bağırsaklara, böbreklere, akciğerlere kısaca kanın gittiği her yere giderek soruna yol açabilir.

Hareketsizlik kalp krizi riskini arttırıyor

Kalp, organlara gitmesi için kanı hızlıca pompalar ancak temizlenmesi için kalbe geri dönmesi gereken kan geri dönüş yolunu kendi bulmak zorundadır. Kaslarımızın içerisindeki damarlar, kasların hareketiyle birlikte daralarak buradaki kanın yukarı hareket etmesine yardımcı olurlar ancak uzun süre bilgisayar etrafında oturmak gibi durumlar kanın geri dönüşünü yavaşlatır ve uzun süre aynı yerde bulunan kan birikerek pıhtı oluşturmaya başlar. Masa başı bir iş veya uzun süre bilgisayar oyunu oynamak gibi sebepler, bu riski oldukça arttırabilir.

Bir gençlik hastalığı

Normalde daha yaşlı ve hatta felç sebebiyle hareketsiz insanlarda görülen bu rahatsızlık artık daha farklı bir risk kategorisinde ilerliyor. Yapılan araştırmalar, ‘ E-tromboz’ olarak nitelendirilen bu hareketsizliğe bağlı hastalığın en çok gençlerde oluştuğunu gösteriyor. 19 yaş gibi oldukça genç bir yaşta genelde 12 saati bulan uzun süreli bilgisayar meşguliyetinden sonra ortaya çıkan bu pıhtılar ve bu yaşam tarzı, öldürücü olabilir. Araştırmalar günde 8 saatten fazla bilgisayar kullanımının, tromboz riskini iki katına çıkardığını gösteriyor.

Gençleri nasıl koruyalım?

Gençler için oldukça ilgi çekici olan bilgisayar oyunları, uzun bir süre hareketsiz kalmalarına ve bunu fark etmemelerine sebep olabiliyor. Bilgisayar bağımlılığı, hem ruhsal hem de fiziksel olarak büyük hasarlara yol açmadan önce müdahale edilmesi gereken bir durum. İş gereği uzun süre bilgisayar kullanmak zorunda olanlar içinse yapılabilecek en önemli şey, çalışma saatlerini bölmek ve molalarda mutlaka hareket etmek.

Referanslar:

Giueseppe Lippi "e-thrombosis: epidemiology, physiopathology and rationale for preventing computer-related thrombosis". Şuradan alındı: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6174183/