Doğal afetler, salgın hastalıklar, bebeğin terk edilmesi, annenin vefatı veya annenin sütünün yetmemesi gibi çeşitli sebeplerle birçok bebek anne sütünden mahrum bir şekilde büyüyor. Oysaki ilk 6 ay boyunca bebeğin yalnızca anne sütü ile beslenmesinin birçok faydası biliniyor. Anne sütü, yenidoğanın gelişimini tam olarak destekleyen, biyolojik yararlığı yüksek nitelikte olan tek fizyolojik bebek besini olarak kabul ediliyor. Bu noktada şu sıralar içinden geçtiğimiz deprem gibi doğal afetlerde annesiz kalan, annesine hemen ulaşılamayan bebeklerin beslenmesinde anne sütü bankacılığı önemli bir işlev görüyor.

Anne sütü bankacılığı nedir?

Anne sütü bankacılığı, annesinin emziremediği bebekler için donör anneler tarafından verilen sütleri toplama, saklama, pastörize etme ve dağıtımını yapmakla görevli olan kuruluşlardır. Bağışlanmış anne sütü, WHO-UNICEF tarafından da önerildiği gibi anne sütü bulunmadığında bir sonraki en iyi alternatiftir. Bağışlanmış anne sütü, bağışıklık koruması sağlar ve yenidoğan ölüm hızını azaltmada oldukça etkili olabilir.

Anne sütü bankası neden kurulur?

• Aynı çevrede sütanne bulunamaması,

• Kan bankası, organ bankası kurulduğu gibi anne sütü bankalarının da kurulabileceği fikri,

• Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin anne sütü ihtiyaçlarının karşılanmak istenmesi,

• Bazı sebeplerle çocuğunu emziremeyen annelere karşılık sütü fazla olan veya çocuğu ölen annelerin ücretli veya gönüllü olarak süt vermek istemesi,

• Sanayileşmeyle birlikte kadınların da iş hayatına girmesiyle çocuğun beslenmesine katkı sağlanması,

• Sütanneliğinin yaygınlaşmaması ve toplumsal dayanışmanın bozulması,

• Tıp alanındaki gelişmelerin ve bir takım ticari beklentilerin anne sütü bankalarının kurulmasını teşvik etmesi, şeklinde sıralanabilir.

Dünyada anne sütü bankacılığı...

Brezilya dünyadaki en kapsamlı anne sütü bankaları ağına sahiptir ve emzirme için yardım ve rehberliğin yanı sıra ihtiyacı olanlara yüksek kaliteli anne sütü sağlamak için düşük maliyetlerle teknolojiyi birleştiren stratejiler kullanma konusunda önemli bir referans haline gelmiştir. Ülke genelinde 222 anne sütü bankası ve 217 toplama merkezi bulunmaktadır. Brezilya'nın yanı sıra Avrupa da anne sütü bankacılığı konusunda oldukça gelişmiştir. Avrupa'da 20'den fazla ülkede faaliyet gösteren 200'den fazla süt bankasının bulunduğu biliniyor. Amerika’da ise geçtiğimiz yılın verilerine göre farklı eyaletlerde 11, Güney Afrika'da 7 eyalette faaliyet gösteren 20 anne sütü bankası bulunuyor.

Türkiye'de anne sütü bankacılığı

Türkiye’de ilk olarak 2012 yılında İzmir İl Sağlık Müdürlüğü tarafından Dr. Behçet Uz Çocuk Sağlığı ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde anne sütü bankacılığına yönelik bir girişim oldu ancak bu girişim birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Tartışmaların ardından 2013 yılında bakanlığın yeni önerisi “Süt bankaları” değil, “Süt Anne Merkezleri”nin kurulması yönünde oldu ancak bu proje de ilerleyemedi. Türkiye'de toplamda planlanmış 2 süt bankası projesi bulunmasına rağmen dini inançlar, ekonomik nedenler, tarama testleri ve kayıt sistemine olan güvensizlik, bağış yapan kişinin tanınmaması, toplanan sütlerin karıştırılması, sütlerin partörize edilmesi, bağışçı ve alıcının bebeklerinin yaşlarının uyumsuzluğu, anne sütü bankacılığı hakkında bilgi yetersizliği gibi engellerden dolayı aktif bir süt bankası bulunmamaktadır.

Referanslar:

“Human Milk Banking In The Turkey And World”. Şuradan alındı: https://avesis.erciyes.edu.tr/yayin/ef7691cf-2f42-46cd-a097-83296a58e27e/turkiyede-ve-dunyada-anne-sutu-bankaciligi

Dr. R. Kishore Kumar. “Human milk banking: Is this the next revolution?”. Şuradan alındı: https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/voices/human-milk-banking-is-this-the-next-revolution/ (14.01.2023).

"Brazil is a reference in Breast Milk Banks" Şuradan alındı: https://www.gov.br/en/government-of-brazil/latest-news/2022/brazil-is-a-reference-in-breast-milk-banks (04.08.2022)

Nazan Çakırer Çalbayram. “Anne Sütü Bankaları”. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yenidoğan Dergisi. Şuradan alındı: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/754188#:~:text=s%C3%BCt%C3%BCn%C3%BCn%20verilmesini%20%C3%B6nermektedir.-,Anne%20s%C3%BCt%C3%BC%20bankac%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20yoluyla%20ihtiyac%C4%B1%20olan%20yenido%C4%9Fanlara%20anne%20s%C3%BCt%C3%BC%20sa%C4%9Flanabilir,sat%C4%B1%C5%9F%20yoluyla%20da%C4%9F%C4%B1tan%20kurumlara%20denir.