Uzun süreli koruma sağlıyor oluşu ve istenildiği zaman çıkarılabiliyor olması sayesinde en çok tercih edilen doğum kontrol yöntemlerinden biri de, spiral ya da Rahim İçi Araç (RİA). Rahim içerisine yerleştirilen küçük bir araç olan spiral, spermlerin yumurtaya ulaşmasını engelliyor, döllenme gerçekleşse bile yumurtanın rahim içine yerleşmesine engel olarak gebelikten koruyor.

Spiralin hormonlu ve hormonsuz olmak üzere iki çeşidi bulunur. Kalıcılığı ve ne kadar süre ile kullanılabileceği ise, kullanılan ürüne bağlı olarak 3 ila 10 yıl arasında değişebilir. Ne tür bir spiral kullanacağınıza, spiralin sizin için uygun bir doğum kontrol yöntemi olup olmadığına karar verirken, bazı noktaları göz önünde bulundumranızda fayda var.

Hormonlu ve hormonsuz (bakır) spiral arasında ne fark var?

Plastik bir parçanın üzerine sarılmış olan bakır tel ile çalışan hormonsuz spiral, rahim içerisinde spermlere karşı bir tür enflamasyon tepkisi yaratarak sperm hareketini engeller. Bu sayede spermin yumurta ile buluşması, döllenmesi ve gebeliğin oluşması engellenir. Bakır spirallerin aynı zamanda rahim ağzı kanseri riskini de azalttığı biliniyor.

Hormonlu spiraller ise, levonorgestrel adı verilen, bir tür progestin olan hormon salgılayarak çalışırlar. Levonorgestrel, rahim içi mukus yapısını incelterek sperm hareketini engeller. Eğer çok güçlü bir sperm yumurtaya ulaşmayı ve döllenmeyi başarırsa da, yine hormonlu spiralin rahim içi dokularını inceltmiş olmasından dolayı döllenen yumurta rahim içine yerleşemez ve gebelik gerçekleşmez. Hormonlu spiraller, aynı zamanda salgıladıkları hormon sayesinde aşırı kanama, kansızlık, ağrılı adet dönemleri, endometriozise bağlı ağrılar gibi şikayetlerin azalmasına yardımcı olabilir ve rahim ağzı kanseri, rahim kanseri ve pelvik iltihap hastalığı riskini de azaltabilir. Çok nadir durumlarda, her iki tür spiral ile de hamile kalma olasılığı vardır ancak bu ihtimal bilindiği kadarıyla %2 oranında gerçekleşmektedir. Hormonlu ya da hormonsuz spiraller, hamileliğe karşı korunma için eşit derecede etkilidir.

Rahim içi araçların (spiralin) yan etkileri nelerdir?

Her iki tür spiral de gebelikten iyi derecede korusa da, bazı kişilerde spirale bağlı yan etkiler görülebilmektedir. Amerikan Jinekologlar ve Obstetrisyenler Koleji (ACOG) verilerine göre hormonlu spiralin sık görülen ancak genellikle çok kısa süren yan etkileri arasında şunlar görülebilir:

• Lekelenme

• Spiral takıldıktan sonra adet kanamasının miktarının ve süresinin artması (Genellikle ilk birkaç ay içerisinde düzelebilir.)

• Memelerde hassasiyet

• Baş ağrıları

• Mide bulantısı

• Ruh halinde değişimler

• Şişkinlik

• Yumurtalıklarda kist oluşumu

Bakır spiralin olası yan etkileri ise şöyle özetleniyor:

• Daha fazla miktarda ve/veya daha uzun süren adet kanaması

• Adet sancılarında artış

Her iki durumda da, genellikle bu yan etkilerin kısa sürede düzelmesi beklenir. Eğer 3 aydan daha uzun süre bu etkileri yaşarsanız, mutlaka doktorunuzu haberdar etmeniz gerekir.

Hangi spirali kullanmalıyım?

Hormonlu ya da hormonsuz spiral seçeneklerinden hangisini tercih edeceğinize doktorunuzla birlikte karar vermeniz önemlidir. Eğer halihazırda sıkıntılı, ağrılı ve ağır kanamalı adet dönemleri geçiriyorsanız, bakır spiral sizin için ideal olmayabilir. Ya da hormon takviyesinin genel olarak sağlığınızı olumsuz etkilediğini biliyorsanız (doğum kontrol hapları vs. deneyiminiz olumsuzsa), hormonlu spiralden uzak durmak isteyebilirsiniz. Öte yandan, belirli bir jinekolojik rahatsızlığınız bulunuyorsa, doktorunuz hormonlu spiral kullanmanızı da önerebilir. En doğrusu, doktorunuzla genel medikal durumunuzu gözden geçirerek ne tür bir doğum kontrol yönteminin sizin için en iyisi olacağını konuşmak olacaktır.

Referanslar:

Sara Lindberg. "Understanding the Different IUD Types—And How to Find the Best Fit for You". Şuradan alındı: https://www.self.com/story/how-to-choose-which-iud-is-right-for-you (16.03.2022).