Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde sıklıkla karşılaşılan yüksek ateş anne babalarda paniğe neden olabiliyor. Özellikle çocuk büyütme konusunda deneyimsiz ebeveynler ne yapacaklarını bilemediklerinden büyük bir stres altına girerek yanlış müdahalelerle durumu daha kötü hale getirebiliyorlar.

Emsey Hospital’dan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Mesut Zeren yüksek ateşle ilgili konularda aileleri bilgilendiriyor.

Yüksek ateş hangi durumlarda ortaya çıkar, nedenleri nelerdir?

Ateş kendi başına bir hastalık olmasa da çeşitli hastalıkların habercisi olabiliyor. Çocuğun geçirmekte olduğu veya başlangıç aşamasında bulunan enfeksiyon hastalıkları, yapılan aşılar, kullanılan bazı ilaçlar ve bağışıklık sisteminde gerçekleşen hastalıklar vücut ısısının yükselmesine neden olabiliyor.

Normal vücut sıcaklığı kaç derecedir?

Gündüz ve gece arasında vücut ısısında bir derece kadar oynama meydana gelebilir. Gündüz saatlerinde 37 derece normalken gece 38 dereceye kadar çıkması da normaldir. 6 aydan sonrasında gece gündüz arasında iki derecelik oynama meydana gelebilir. Hareket halinde olma, sıcak suyla banyo yapmış olmak ve ortam ısısının yüksek olması çocuklarda beden ısısını 38 dereceye kadar yükseltebilir.

Ateş durumunda öncelikle yapılması gerekenler nelerdir?

Çoğu zaman ailelerin ateş karşısında yapacakları müdahale kullanılacak ilaçlar kadar etkili olabiliyor. 38 derece civarında seyreden hafif ateş durumunda öncelikle çocuğun üzerindeki fazla giysileri çıkartarak ince bir kıyafetle kalmasını sağlamak gerekir. Bulunduğu odanın sıcaklığının artmamasına dikkat etmek faydalı olacaktır. 22 derece civarında bir oda sıcaklığı idealdir . Mümkünse ılık suyla banyo yaptırmak veya ıslatılan bezlerle eklem yerlerine tampon yapmak ilk aşamada oldukça önemli sonuçlar verecektir. Yükselen ateşle birlikte kalori harcandığından ateşli çocukların aç bırakılmaması gerekir. Çocuk çok zorlanmadan bir şeyler yedirmeye çalışılmalı. Ateş aynı zamanda sıvı kaybına neden olduğundan sıvı tüketmesini sağlamaya çalışmak gerekir. Bu çabalarınıza rağmen ateşi yükselmeye devam ediyorsa bir uzmana danışmakta fayda var.

Ateş ölçümü nereden yapılmalıdır?

Ateş ölçümü için kabul edilen dört farklı nokta var; kulak, popo, koltuk altı ve dil altı. Ancak her bölgede yapılan ölçümün farklı kriterleri mevcut. Koltuk altı ölçümü iki yaşını doldurmuş çocuklarda yapılabilir aynı şekilde dil altı ölçümünü de iki yaşın altındaki çocuklarda uygulamak zordur. Kulaktan yapılan ölçüm saniyeler içinde güvenilir sonuçlar verir. Ve kullandığınız dereceyi ateşi olmadığı bir zamanda denemiş ve doğru sonuçlar verdiğinden emin olmuş olmanız gerekir. Popodan yapılan ölçümde vücut sıcaklığının 38 derecenin, koltuk altından yapılan ölçümde 37.2, kulaktan yapılan ölçümde 38 dereceden yüksek olması ateşin yükseldiğini gösterir.

Yüksek ateşe müdahalede çocuğun yaşı önemli mi?

Çocuğun yaşı ateş konusunda belirleyici oluyor. Özellikle üç ayın altındaki bebeklerde yüksek ateş ciddiye alınması gereken bir konu. Bahsedilen ateş düşürme yöntemlerin hiçbirine başvurmadan hemen bir doktora göstermek ve ateşin nedenlerinin araştırılmasını istemek gerekir.

Üç ayını doldurmuş çocuklarda ise ateş dışında genel sağlık durumu iyiyse, sürekli ağlamıyorsa ve ateşi 38 dereceyi geçmediyse evde tedavi uygulanabilir. Ateş durumu üç günden uzun sürüyorsa bir doktora başvurarak nedenlerini sorgulamak gerekir.

Ateş durumunda sık yapılan hatalar nelerdir?

Çocuk büyütme konusunda deneyimsiz ebeveynler paniğe kapılarak yanlış müdahalelerde bulunabiliyorlar. Bunlar arasında en sıklıkla yapılan hata, yüksek ateş nedeniyle üşüyen ve titreyen çocuğun üzerini örtmek veya kalın kıyafetler giydirmektir. Böyle durumlarda çocuğun arzularına göre değil menfaatine uygun hareket etmek gerekir. Ateşi düşürmek amacıyla yaptırılan soğuk banyo çocuğun durumunu iyileştirmek yerine daha kötü hale getirecektir. Ateş henüz 38 derece iken başka bir yöntemi denemeden hemen ateş düşürücü ilaçlara başvurmak da en sık yapılan hatalardandır.

Ateşli bebeklerde hangi bulgular bakteriyel enfeksiyon belirtisi olarak kabul edilir?

Özellikle 2 yaşından küçük bebeklerde ateşle birlikte seyreden bazı durumlar ciddi bir bakteriyel enfeksiyona işaret ediyor olabilir. Eğer yüksek ateş durumu 72 saatten daha uzun süre devam ettiyse ve 39 derecenin üzerine çıktıysa, bebekte ağlama, huzursuzluk ve sayıklama, öksürük ve kusma varsa mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Ateşi her yükseldiğinde çocuğu doktora götürmek gerekir mi?

Üç ayın altındaki bebeklerde vücudun enfeksiyonla savaşma olanakları kısıtlı olduğundan tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Üç ayın altındaki çocuklarda ateş 38ºC'nin üzerine çıktığında oyalanmadan hastaneye götürmek gerekir. Üç ayını doldurmuş çocuklarda her ateş durumunda hastaneye gitmek gerekmez. Gerektiği tedbirler alındığı takdirde evde de ateşi kontrol altına almak mümkün. Ancak ateş kontrol edilemez ve 39 dereceye kadar çıkarsa veya ateş durumu 72 saatten uzun sürerse, çocuk sürekli ağlıyor, hiçbir şey yemiyor veya çok halsiz görünüyorsa doktora götürmek ve ateşin sebeplerini öğrenmek gerekir.

Ateşli havale nedir?

Ateşin ani yükselmesiyle birlikte bilinç kaybı, kaslarda istemsizce gerçekleşen kasılmalarla kendini belli eden havale durumu ortaya çıkar. 6 ayı ile 5 yaş aralığındaki çocukların %2’sinde görülen bir durumdur. Bir kez havale geçiren çocuğun ikinci kez de geçirme ihtimali hiç geçirmemiş çocuklardan daha yüksektir. Havale geçiren çocuğu boğulma ihtimalini ortadan kaldırmak için düz yatırıp kafasını yana doğru çevirmek gerekir. Sonrasında mutlaka bir doktora göstererek havalenin altında yatan nedenleri ve çocuk üzerinde hasar bırakıp bırakmadığını öğrenmek gerekir.

Ateşlendiğinde kaçınmanız gereken 5 önemli hata!

Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Neslihan Korkmaz yüksek ateşte ebeveynlerin kaçınmaları gereken hataları anlattı, önemli uyarılarda bulundu!

Özellikle kış aylarında okul gibi kalabalık ortamlarda bulunmaları, alışveriş merkezleri gibi kapalı ortamlarda daha çok zaman geçirmeleri, bakteri ve virüslerin soğuk havada daha fazla güçlenmeleri çocukların kış aylarında pek çok mikropla karşılaşmalarına neden oluyor. Bağışıklık sisteminin ilk koruması yeterli olmayınca vücut bu mikropları yok etmek için sıcaklığını yükseltmeye başlıyor. Çocuklarda yüksek ateş hiç kuşkusuz her ebeveynin kabusu. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Neslihan Korkmaz, aslında vücuttaki ateş ölçülü olduğu sürece endişelenmeye gerek olmadığına dikkat çekerek, “Çünkü ateş bağışıklık sistemini uyarıyor ve enfeksiyonlara karşı vücudun savaşını daha da artırıyor. Toplumdaki yaygın inanışın aksine yüksek ateşin beyne zarar vermesi için 41,5 derecenin üzerine çıkması gerekiyor. Bu tablo da genelde enfeksiyonlarda çok çok nadir olan bir şeydir. Yani ateş beyne zarar vermez, felce neden olmaz, kendi başına ölüme yol açmaz. Yüksek ateş havale yapabilir ama bu korkulacak bir hastalık değildir ve çocuğunuzun beyninde kalıcı bir hasra bırakmaz” diyor. Ancak çocukların ateşi yükseldiğinde ebeveynlerin yine de bazı hatalı davranışlardan kaçınmaları gerekiyor. Gereksiz yere ve hızlı ateş düşürmek vücudun mikroplarla savaşma gücünü azaltıyor. Bunun yanı sıra vücudun hızlı düşen ısıya adaptasyonu zor olacağı için ateşli nöbet riskini artırıyor.

Sirke, alkol ve soğuk su kullanmayın

Pansuman veya banyo için alkol, sirke veya soğuk su kullanmayın. Çünkü çok soğuk su ile sirke damarlarda büzüşmeye ve mikropları öldürecek olan makrofajların enfeksiyon bölgesine iletilmesinde zorluğa veya titreme sonucu ısı üretiminin artışına yol açıp ateşli havale riskini artırıyor. Alkol de deriden emilerek zehirlenmeye yol açabiliyor. Ilık suyla ıslatmış olduğunuz bir bezle boyun, yüz, el bilekleri, diz, koltuk altı, kasık kıvrımları ve karın üzerine pansuman yapın. Pansuman yerine çocuğunuza ılık suyla duş da aldırabilirsiniz.

Titriyor diye üzerini sıkıca giydirmeyin

Çocuğunuza ince ve gevşek giysiler giydirin. “Titriyor diye üşüdüğünü düşünerek üzerini sıkıca giydirmeyin ve sakın sıkıca sarmayın” uyarısında bulunan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Neslihan Korkmaz, “Çünkü sıcaklık yüksek ateşin artmasına yol açıyor ve bunun sonucunda ateşli havale riskini yükseltiyor. Üşüyor veya titriyorsa üzerine ince bir örtü örtmeniz yeterli gelecektir.”

Oda ısısını yükseltmeyin

Çocuğunuz yüksek ateş nedeniyle titriyorsa ortam ısısını kesinlikle yükseltmeyin. Bunun nedeni ise vücut ısısının yükselmesi sonucu ateşli havale riskini artırması. Oda ısısını 21-22 derece arasında tutmaya çalışın.

Vücudunun susuz kalmasını engelleyin

Vücudumuzun yüzde 80’den fazlası sudan ibaret ve ateş yükseldiğinde vücuttan ısı kaybederiz. Bu yüzden sıvı alımını artırarak vücudun kaybettiği sıvıyı yerine koyup ateşin düşmesini ve toksinlerin atılmasını sağlarız. Sıvı kaybını karşılamak için çocuğunuza bol sıvı verin.

Yağlı ve zor sindirilen gıdalarla beslemeyin

Ateş sırasında vücut mikroplarla savaşırken zor sindirilen ağır besinleri parçalamakta zorlanıyor ve bunu yaparken metabolizmayı hızlandırdığı için ateşi artırıyor.

Bu belirtilerde zaman kaybetmeyin

• Üç-dört aylıktan daha küçükse,
• Ateşle birlikte kasılma, şuurda bir değişiklik olduysa, dalgınlık varsa,
• Yediği her besini kusuyorsa,
• Yoğun bir solunum sıkıntısı varsa, yani sık nefes alıyorsa ya da nefes almada zorluk çekiyorsa,
• Vücutta döküntü varsa,
• Daha önce ateşli havale geçirdiyse ya da diğer çocuklarınızda ateşli havale hikayesi varsa,
• Burun akıntısı ve hapşırık gibi yakınmaların yanı sıra 38 derece civarında seyreden ateşi 3 günü geçtiğinde zaman kaybetmeden doktora başvurmanız çok önemli.