2016 yılında Saint Joseph Lisesi Perma Kültür Kulübü’nden öğrencinin girişimiyle yaşam bulan Fenerbahçe Parkı’ndaki Topluluk Bahçesi, kentte tarımı mümkün kılıyor. Hem de gönüllülük esasına dayanarak çocuklar ve gençlerle bir araya gelerek, perma kültür anlayışıyla sürdürülebilir tarım. Eli toprağa değsin isteyen, toprak kokusuyla yanıp tutuşan kent insanı için mükemmel ötesi bir anlam içeren bu cümlenin içeriğini; iletişimci, yazar ve Topluluk Bahçesi gönüllüsü Raife Polat’a sordum. Raife Hanım, kendileri gibi kentte sürdürülebilir tarım pratiğini deneyimlemek isteyenlerin “fenerbahceparkitoplulukbahcesi” Facebook ya da “fenerbahcetoplulukbahcesi” Instagram hesapları üzerinden topluluk ile bağlantıya geçebileceğini söylüyor.

Raife Hanım’ın yanıtları şöyle:

Fenerbahçe Topluluk Bahçesi hakkında bilgi verir misiniz? Ne zamandır bu bahçe var ve kimler, nasıl çalışmalar yapıyor bu bahçede?

Fenerbahçe Topluluk Bahçesi, gönüllülük prensibi ve perma kültür anlayışıyla işleyen bir proje. 2016 yılında Saint Joseph Lisesi Perma Kültür Kulübü’nden bir öğrencinin girişimiyle yaşam buldu; Defne Aksel, okulda yürüttükleri çalışmaların kamusal alanda da sürdürülebilmesi hayaliyle öğretmeni Şükran Toy’la birlikte Kadıköy Belediyesi’nin kapısını çaldı. Belediye’nin Fenerbahçe Parkı’nda 900 m2’lik bir alanı tahsisiyle Topluluk Bahçesi filizlendi. Perma kültür prensipleri doğrultusunda tasarımı yapılan bahçe, o zamandan beri Kadıköy Belediyesi, Saint Joseph Lisesi ve Kadıköylü gönüllülerin işbirliğiyle kentte tarımın mümkün olabileceğinin göstergelerinden biri oldu.

2017 yazında Raife Hanım’ı, bahçede ziyaret etmiştim.

‘Düzenli gelmelerini istiyoruz’

Öğrencilerin bahçe ziyaretleri ne şekilde oluyor? Öğrenciler ziyaretleri sırasında bahçede çalışmalara katılabiliyorlar mı?

Topluluk Bahçesi’nin değişmeyen katılımcıları arasında en başından beri öğrenciler de var. Bahçe, hem Saint Joseph Lisesi öğrencilerinin hem de Kadıköy’deki diğer okulların, özellikle devlet ilkokullarından öğrencilerin doğayla, toprakla buluştuğu, tohumdan hasada sürecin içine katılabildiği bir eğitim alanı. Okulların tek seferlik ziyaret şeklinde değil, düzenli gelip bahçedeki oluşumun bir parçası olacak şekilde katılımını istiyoruz. Çünkü çocuklar ve öğretmenleri ancak bu yolla toprağı, doğanın doğal döngüsünü, tarımı algılayabiliyor ve hepsinin değilse bile bir kısmının yaşamının bir parçası haline gelebiliyor.

Bahçenin ilk yerelmaları

Pazı, marul, turgiller...

Bahçede neler yetiştiriyorsunuz? Örneğin şu sıra neler ekili? Ne zaman hasat yapacaksınız?

Bahçede mevsimsellik önemli. Yaz ve kış dikim planımız var. Bahçeden aldığımız tohumları kullanıyoruz ya da bizim gibi yapıların kendi aralarındaki iletişim kanalları yoluyla hibrit olmayan tohumlara erişip bunları dikiyoruz. Yazın domates, biber, patlıcan, kabak, salatalık, mısır, fasulye, karpuz, kavun dikiyoruz. Kışın pazı, turpgiller, pırasa, brokoli, çeşit çeşit yeşillikler ağırlıklı oluyor. Bunların yanı sıra meyve ağaçlarımız ve enginarlarımız var. Kekik, biberiye, limon otu gibi şifalı bitkileri çeşitlendirmeye çalışıyoruz. Ekolojik tarımın olmazsa olmazı, kokularıyla zararlıları uzak tutan kadife, pelin otu gibi bitkilerimiz, arıları çeken hodanımız olmazsa olmazlarımız. Hasattan sonra, mevsim geçişlerinde bahçemiz en ilginç görüntüye sahip oluyor. Tohuma bıraktığımız, bazen boyumuza ulaşan bitkilerimiz nedeniyle bahçemiz ‘bakımsız’ olarak tanımlanıyor bu süreçte. Bizim içinse tohum her şey demek, dolayısıyla üretimin sürebilmesi için en önemli zamanlar bu geçişler. Bize ürünü hasat edebilmekle aynı hazzı veriyor tohumu alabilmek. Hemen sonrası yeni mevsim, yeni sebzeler zaten.

Bahçe; öğrencilerin doğayla, toprakla buluştuğu, tohumdan hasada sürecin içine katılabildiği bir eğitim alanı.

Tohumlarını takas ediyorlar

Tohum takaslarına katılıyorsunuz.... Ne zamanları oluyor takaslar? Hangi tohumları takas ettiniz?

Açıkçası şimdiye dek iki takasa katılabildik. İki yıl önce Seferihisar, bu yıl da Şile’dekine katıldık. Bu yıl bahçemizden pazı, mor lahana, brokoli, turp, tere, kadife çiçeği, mısır götürdük takasa. Elimizde olmayan bamya, papatya, kişniş, reyhan ve fesleğen tohumlarını edindik. Takas şenlikleri küçük üreticileri buluşturan, bilgi paylaşımlarının yapılabildiği önemli ve yararlı etkinlikler. Zamanımız uydukça katılmaya çalışıyoruz. Ayrıca Kadıköy Belediyesi’nin düzenlediği Gıda Şenliği’ne katılıyoruz her yıl. Burada da ortak paydada çalışan katılımcılarla çok verimli paylaşımlar oluyor.

Çalışmalarınızda, hedeflerinizde yenilikler var mı? Açıklamak ister misiniz?

Bahçemizde birkaç etkinlik yaptık. Bu etkinlikleri düzenli hale getirerek, zenginleştirerek deneyim paylaşımlarını artırmak istiyoruz. Gençlerle, çocuklarla yaptığımız paylaşımları çoğaltmak istiyoruz. Ayrıca aynı amaç uğruna çalışan diğer oluşumlarla tanışmak, belki ortak üretimler yapmak hayalimiz var.

Röportaj: Hayriye Mengüç

Takas edilen tohumlar.