Depresyon oldukça yaygın rastlanan bir ruhsal rahatsızlıktır. Depresif hissetmek hepimizin zaman zaman içinde bulunabildiği bir ruh hali olmasına karşın, depresyon ciddi ilgi ve tedavi süreci gerektiren bir bozukluğu ifade eder. Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre ülkemizde de yılda yaklaşık 9 milyon kişi, ruh ve sinir hastalıkları nedeniyle sağlık kurumlarına başvuruyor. Durumu bir hastalık değil de ruh hali olarak algılayıp doktora gitmeyen kişileri de hesaba katarsak, bu sayının çok daha fazla olduğunu tahmin etmek zor değil.

Depresyon elbette toplumun her kesiminden insanı etkileyebildiği gibi, ergenleri de etkileyebiliyor. Ancak ergenliğin normal belirtilerinden kabul edilen ruh hali değişimleri, depresyon belirtileri ile karıştırılabileceği için çoğunlukla ebeveynler ergen çocuklarının depresyonda olabileceğine ihtimal vermeyebiliyor. Oysaki fark edildiğinde ve destek alındığında depresyon, ergenlikte de tedavi edilebilir.

Ergenlikte depresyon belirtileri

Huysuzluk, ani öfke, tahammülsüzlük, iletişim kurmakta zorluk gibi belirtiler, ergenliğin normal belirtileri arasında kabul edilir. Çocukluktan yetişkinliğe geçiş evresinde olan birey, bir yandan kendini, ruhunda ve bedeninde ortaya çıkan değişimleri keşfederken bir yandan da hayatı ve sosyal ilişkileri yeniden anlamlandırma gayesi içinde zorluklar yaşayabilir. Ancak duygusal zorluklarla baş etmeye çalışırken ergenlerin bazı davranışları depresyon belirtilerine de işaret ediyor olabilir:

Okulda yaşanan sorunlar: Depresyon, fiziksel enerjinin düşmesine ve konsantrasyonun azalmasına neden olur. Depresyondaki bir ergen okuldaki derslerle daha az ilgilenmeye, daha düşük notlar almaya başlayabilir, özellikle önceden daha iyi olduğu konularda hayal kırıklıkları yaşamaya başlayabilir.

Evden kaçma: Depresyondaki ergenlerde en yaygın görülen davranışlardan biri sık sık evden kaçma eğilimidir. Uzmanlar bunun aslında bir yardım çağrısı olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyor.

Alkol ve uyuşturucuya yönelme: Ergenlerde alkol ve uyuşturucuyu merak etme eğilimi yaygındır ancak tehlikeli bir biçimde bu tür maddelere yönelen ergenlerin çoğu depresif duygularla hareket ederler.

Düşük özgüven: Depresyon, kişinin özgüveninin de azalmasına neden olur. Depresyondaki ergenler kendini daha çirkin, yetersiz, değersiz ve başarısız hissediyor olabilir.

İnternet bağımlılığı: Ergenlerin internette çok fazla zaman geçirdiği doğru ancak sosyal hayattan tamamen kopuk ve bütünüyle internete gömülü şekilde yaşamak depresyona işaret ediyor olabilir.

Tehlikeli davranışlara yönelme: Depresyon yaşayan ergenler, sonunu düşünmeden tehlikeli maceralara atılmaya daha fazla eğilim gösterirler; sarhoş araba kullanmak, korunmasız cinsel ilişki gibi...

Şiddet: Ergenin sıklıkla şiddet içeren olaylara karışması, şiddet uygulaması da depresyon belirtileri arasındadır.

Yeme ve uyku bozuklukları: Fazla yemek ya da hiç yememek, aşırı uyku ya da uykusuzluk gibi belirtiler de depresyon sinyalleridir.

Açıklanamayan ağrılar: Depresyon eğiliminde olan ergenlerde sık görülen belirtilerden biri de vücutta nedensiz ağrıların ortaya çıkmasıdır.

Depresyondaki bir ergene nasıl yardımcı olunur?

• Öncelikle dinlemeye odaklanın. Onu dikkatlice dinleyin. Tavsiye vermeden ya da kendi endişelerinizi paylaşmadan önce onun tamamen kendini ifade edebilmesi için ona alan açın.

• Israrlı ama nazik olun. Ergenler için depresyon hakkında konuşmak kolay olmayabilir. Bir iki kez konuşmaya yeltendikten sonra vazgeçmeyin. Nazikçe, onun sınırlarına saygı duyarak tekrar konuşmaya gayret edin.

• Duygularını kabul edin. Hissettikleri ve ifade ettikleri size ne kadar basit veya anlamsız görünüyor olursa olsun, onu yargılamayın ve hislerini kabul ettiğinizi ifade edin. Ona ‘aslında her şey o kadar da kötü değil’ dediğinizde onu teselli etmiş olmazsınız, yargılamış olursunuz.

• Sezgilerinize güvenin. Her ne kadar hızlı bir şekilde gelişiyor ve değişiyor olsa da, onu tanıyorsunuz. Eğer sizinle konuşmak istemiyorsa, onu sağlıklı bir şekilde yönlendirebilecek başka bir büyüğüyle ya da bir sağlık profesyoneliyle konuşması için ikna edin.

• Sosyalleşin. Yüz yüze iletişim kurmak ve yalnız olmadığını hissetmek, depresyonla mücadeleyi kolaylaştırır.

• Onu çeşitli aktivitelere yönlendirin. Hoşlanabileceği aktiviteler için ona alan açın.

• Fiziksel sağlığını önemseyin. Sağlıklı beslenme, egzersiz ve iyi uyku, depresyon tedavisinde en önemli faktörlerdir.

Referanslar: Melinda Smith, Lawrence Robinson, Jeanne Segal ''Parent's Guide to Teen Deprssion'' (Ekim 2019) Şuradan alındı: https://www.helpguide.org/articles/depression/parents-guide-to-teen-depression.htm