“Bütçeyi fazlasıyla aştık ve borçlar artıyor. Bu, ekolojik bir borç ve bu artan borç için ödediğimiz faiz (gıda kıtlığı, toprak erozyonu ve atmosferimizde karbondioksit birikmesi) yıkıcı insani ve parasal maliyetlere yol açıyor.”

Küresel Ayakizi Ağı (Global Footprint Network), 2024 yılı için Türkiye’nin limit aşım gününü belirledi. Geçtiğimiz yıl 22 Haziran olan ve bir önceki yıl ile aynı kalan tarih, bu yıl 11 gün erkene gelerek kaynakların daha hızlı tüketildiğini ortaya koydu.

Doğal kaynakları tüketme limitlerini her yıl gündeme getiren Küresel Ayakizi Ağı (Global Footprint Network), her ülke için limit aşım gününü hesaplıyor. Ülkeler ölçeğine göre hesaplanan limit aşımı günü için bu yıl Türkiye’nin doğal kaynaklarını tüketme süresinin kısaldığı görüldü. Türkiye’nin limit aşım günü 11 Haziran 2024 olarak belirlendi. Başka bir deyişle bugün itibarıyla, Türkiye 2025 yılının doğal kaynaklarını kullanmaya başladı.

Dünya için limit aşım günü 1 Ağustos 2024

1 Ağustos 2024, bu yılın Dünya Limit Aşımı Günü olarak duyuruldu. Global Footprint Network'ün son hesaplamalarına göre, 1 Ocak'tan 1 Ağustos'a kadar insanlığın tüm yıl boyunca gezegenin ekosistemlerinin yenileyebileceği kadar doğadan yararlandığı anlamına geliyor. Başka bir deyişle insanlık, Dünya'nın 12 ayda yenilenmesini sağlayan enerjiyi sadece 7 ayda kullandı. Global Footprint Network tarafından yapılan bu tahmin, bu yılki Dünya Limit Aşımı Günü'nün geçen yıla göre bir gün daha erken olduğunu ortaya koyuyor.

Küresel Ayak İzi Ağı Bilim Direktörü Dr. David Lin yaptığı açıklamada şunları ifade etti: “Yarım yüzyılı aşkın bir süredir hedef aşımının devam etmesi, biyolojik çeşitliliğin azalmasına, atmosferde sera gazı fazlalığına ve gıda ve enerji için rekabetin artmasına yol açtı. Olağandışı sıcak hava dalgaları, orman yangınları, kuraklıklar ve sellerle birlikte belirtiler daha da belirgin hale geliyor.”

“Bu yılın Dünya Limit Aşımı Günü Olimpiyat Oyunları’na denk geliyor. Hem Dünya Limit Aşımı Günü hem de Olimpiyat Oyunları insan potansiyelini, barışçıl işbirliğini ve adil yarışmaları kutluyor. Bu sebeple üzerinde konuştuğumuz şey güncel bir konu. Olimpiyat Oyunları’nda birçok yarış düzenlenir; Dünya Limit Aşımı Günü, tüm yarışların en büyük ve en önemlisi olan yarışa odaklanıyor.”

Limit aşım günü nedir?

Küresel Ayakizi Ağı (Global Footprint Network), her yıl çeşitli hesaplar sonucunda ‘limit aşım günü’ olarak ifade edilen bir tarih ilan ediyor. Bu tahmini tarih, mevcut kaynaklarla ilgili yapılan hesaplamalar sonucunda o yılın sonuna kadar kullanılabilecek bir kaynak limiti ortaya koyuyor. Dünyadaki doğal kaynakların aşırı kullanımı ve çevreye zarar veren faaliyetler, her yılın sonuna kadar belirlenmiş limiti aşmaya sebep oluyor. Dünyada yaşayan canlıların kullanımına doğal olarak sunulmuş olan kaynaklar “ekolojik bütçe” olarak adlandırılıyor. İnsan faaliyetleri, bu ekolojik bütçeyi yıl bitmeden tüketerek bir sonraki yılın “bütçesinden” kullanılmasına sebep oluyor. Global Footprint Network de söz konusu limit aşımına dikkat çekiyor.

Dünya Limit Aşımı için her yıl hesaplanan tarih, Ulusal Ayak İzi ve Biyokapasite Hesapları ile belirleniyor ve ülkelerin 1961'den bu yana kaynak performansını izliyor. Ekolojik Ayak İzi, mevcut en kapsamlı biyolojik kaynak hesaplama ölçüsü olarak nitelendiriliyor ve ülke başına yılda 15.000 veri noktasına dayandırılıyor.

Geleceğin kaynaklarını tüketmeye başladık

Limit aşım günü hem dünya geneli hem de Türkiye için her sene öne geliyor. Bu yıl, Türkiye için limit aşım günü 11 Haziran olarak hesaplandı. Bu, 11 Haziran itibarıyla 2024 yılının kaynaklarının tükendiği ve 12 Haziran itibarıyla 2025 yılının kaynaklarının kullanılmaya başlandığı anlamına geliyor. 2024 Dünya Limit Aşım günü ise 1 Ağustos olarak belirlendi. Bu tarih Türkiye’nin, dünya genelinden daha erken sürede kaynaklarını tükettiği anlamına geliyor.

Karbon ayak izimizi azaltabiliriz

Limit aşımı gününün her yıl daha erkene gelmesi, doğal kaynakları hızla tüketmemiz anlamına geliyor. Bunu önlemek için hem kurumların hem de bireylerin yapabileceği bazı şeyler bulunuyor. Bunlardan biri, karbon ayak izini azaltacak eylemlerde bulunmak. Karbon ayak izi, “her insanın ulaşım, ısınma, enerji tüketimi veya satın aldığı her türlü ürün neticesinde atmosfere yayılmasına neden olduğu karbon miktarı” olarak tanımlanıyor. İnsanların her gün yaptığı faaliyetler sera gazlarının salınımına neden oluyor. Karbon ayak izi, bireylerin faaliyetleri sonucu sera gazı salınımının dünyaya etkisi. Karbon ayak izini azaltmak içinse tüketilen ürünleri çevre dostu ve yerel kaynaklardan tercih etmek, enerji ve su tüketimini azaltmak, gıda israfından kaçınmak, mümkün olduğunca toplu taşıma kullanmak gerekiyor. Karbon ayak izini azaltmak için neler yapabiliriz? Bu yazıda…