Bir çocuğun ilk aşkı kuşkusuz anne ya da babasıdır. Gelişimsel açıdan bakıldığı zaman, her çocuk için annesi tanrıça, babası tanrıdır. Bir çocuğun anne ya da babaya gösterdiği ilgiyi aşk sanması ve hemcinsi olan ebeveyne tepki göstermesi kaçınılmazdır. Central Hospital’dan Uzman Psikolog Aycan Bulut, oidipal dönemde aileleri uyarıyor.

Kişilik temellerinin atıldığı ilk yıllara dikkat!

İnsan hayatında, kişilik temellerinin atıldığı 3–6 yaş arası oidipal dönem olarak adlandırılır. Kişinin tüm hayatı süresince kavgacı veya anlayışlı, mutlu veya mutsuz, atılgan veya pısırık, başarılı veya zavallı, ilkel veya olgun olacağını bu dönemde şekillenir.

Yaşanan duygular çocuğun kişilik yapısına, gelişimine, anne ve baba ile olan ilişkisine göre farklılık gösterir. Bu dönemde kız çocuklarının davranışlarında değişimler gözlemlenir. Anneden uzaklaşan çocuk, babaya kur yaparak yakınlaşır. Çocuk, annesine çok çirkin olduğunu ve onu sevmediğini söyleyebilir. Annesine karşı acımasız ve kırıcı eleştirilerde bulunabilir. Bu dönemde kız çocukları babalarını dudaktan öpmek isterler. Bu durumda babanın “Anne ve babalar dudaktan öpüşür, biz seninle yanaktan öpüşmeliyiz.” gibi açıklamalar yapması doğrudur. 3- 6 yaş arasındaki kız çocuğu, kendi bedeni ile annesinin bedenini ve hatta babasının bedenini karşılaştırır. Annesine karşı yoğun bir kızgınlık duymaya başlayan kız çocuğunun bu düşmanlık duyguları geçmezse, anne kız ilişkisi ergenlik döneminde çok kolay zedelenebilir.

Çocuklar anne ile baba arasına girmeye çalışır

Erkek çocuğu, bu dönemde annesini bir sevgi objesi olarak benimser ve ona sevgili gibi davranmaya başlar. Çocuk annesini babasından kıskanır. Ancak diğer taraftan, en büyük rakibi olan babasının bu tarz kötü duyguları nedeniyle onu cezalandıracağından korkar. Bu korku, annesine duyduğu ilgiden baskın geldiği zaman, babasına olan sevgisi artmaya başlar ve erkek çocuk baba modeli ile özdeşleşir.

Bu dönemde erkek çocukları, babalarını bir tehdit ve rakip olarak görmeye başlayabilir ve bu yüzden anneye aşırı düşkünlük gösterebilir. Erkek çocuklar baba eve geldiğinde pek fazla yüz vermeyebilir, hatta bazı erkek çocukları babalarına "Neden geldin?" gibi tepkiler de gösterebilir. Çocuk babayla zıtlaşır, babanın söylediği hiçbir şeyi yapmaz ve aynı kızlarda olduğu gibi, o da baba ve anne arasına girmeye çalışır.

Hoşgörüyle bu dönem atlatılabilir

Anne ve babanın hoşgörüsü ile bu dönemi sağlıklı bir biçimde atlatabilmek için çocuğa sevgi ve ilgi göstermek gerekir. Kıskançlık, çok benimsediğimiz birinin, ilgi ve sevgisinin sadece kendimizde odaklanmasını istediğimizde ortaya çıkan bir duygudur. İnsanlar, hiçbir aktivitenin ya da hiç kimsenin sevdiği ve ilgisini beklediği kişi ile arasına girmesini istemez. O kişi sadece kendine odaklanmalı ve tüm zamanını ona ayırmalıdır. Anne ve babanın beraber yattığını ve kendisinin ise tek başına yattığını fark eden çocuk, bu durumu adaletsiz olarak değerlendirebilir, ev içinde anne babanın yan yana oturmalarına hatta birbirleri ile sohbet etmelerine bile aşırı tepki gösterebilirler.

Anne ve baba birbirlerine daha çok ilgi göstermeli

Kıskançlık, aile yaşamını tehdit etmediği sürece normal olarak değerlendirilmeli. Bazı anne babalar, çocukları kıskanmasın diye birbirlerine karşı uzak bir tutum sergiler, çocukların yanında el ele tutuşmaz, birbirlerini öpmez ya da sevgi sözleri söylemez. Bu doğru bir davranış değildir. Anne ve babalar çocuklarının yanında birbirlerine sevgi gösterilmeli, birbirlerini övmekten çekinmemelidir. Küçük çocuklar ağladığı ya da hırçınlaştığı zaman, "Ben anneni ya da babanı çok seviyorum. O benim eşim. Sen de benim kızımsın ya da oğlumsun. Seni de çok seviyorum." gibi açıklamalar yapmak gerekir.

Örneğin erkek çocuk anneleri eşini bol bol övmeli, onu çok sevdiğini söylemeli. Baba da oğlundan uzaklaşmak yerine onunla daha çok zaman geçirmeye özen göstermeli. Erkek çocuklar bir süre sonra babaları ile özdeşleşecek ve artık babaları gibi olmaya çalışarak, babayı kendisine model alarak bu dönemi bitirecektir. Babası gibi bacak bacak üstüne atmaya çalışıyor ya da baba tıraş olurken banyoda yanında durup izliyor ve “ben de tıraş olacağım” diyorsa, artık erkek çocuklar babalarını örnek almaya başlamış ve babası ile çekişmesi bitiyor demektir. Kız çocukları kendilerini de rahatsız eden ve sıkıntıya sokan bu psikolojik dönemden anneleriyle özdeşleşerek çıkar. Kız çocukları babasının annesini çok sevdiğini gözlemlediklerinde, babasının sevgisini kazanmak için annesi gibi olmaya çalışır.

Aile bireyleri rollerini iyi benimsemeli

Çocukların öğrenmeleri gereken şey, aile içindeki herkesin farklı bir yerinin olduğu ve herkesin bu farklı yerinden dolayı farklı sevgi ve ilgi alacağıdır. Cinsel kimliğin geliştiği ve çocuğun kendi cinsinden olan ebeveynini kıskanıp daha sonrasında onu örnek aldığı dönemi her çocuk farklı atlatabilir. Anne ve babayı model olarak almaya başladığı zaman bu dönem sona erecektir. Bunu bilerek çocuğa tutarlı ilgi, hoşgörü ve sevgi göstermek yapılacak en doğru davranıştır.