Ter vücudumuzda yaygın olarak bulunan 2 ter bezi çeşidinin (ekrin ve apokrin bezler) salgıladığı sıvı ürün. Vücut ısısını ayarlamak için gerekli olan bu fizyolojik mekanizma, gün içindeki aktivitelerimizin durumuna bağlı olarak vücut ısı, su ve elektrolit dengesini sağlamaya yardımcı oluyor. Vücudun kendisini soğutmak için günde 4-5 defa terlemesi normal kabul ediliyor. Medipol Üniversitesi Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Özdemir, “Ortalama bir erişkin saat başına 0.5 litre ter üretiyor. Terleme gerekenden çok fazla olursa kişiyi huzursuz eden, can sıkıntısına neden olan, endişe veren, stres yaratan, utandıran ve cildi tahriş eden bir tabloya yol açabiliyor” diye konuşuyor.

Fazla terleme hangi sorunlara işaret eder?

Fazla terleme (hiperhidroz), primer ve sekonder olarak 2 forma ayrılıyor. Primer formun beyinden ter bezlerine giden aşırı sinirsel impulstan kaynaklandığı düşünülüyor. Genellikle avuç içi, ayak tabanı ve koltukaltlarını etkiliyor. Bu sorun sadece kişinin uyanık olduğu saatlerde ortaya çıkıyor ve ailesel eğilim bulunuyor. Primer formdan farklı olarak sekonder form, altta yatan tıbbi bir soruna bağlı olarak gelişiyor. Genetik sendromlar, enfeksiyonlar, endokrin ve metabolik bozukluklar, ilaçlar, toksinler, maligniteler, omurilik hasarlanmaları, enflamatuar deri hastalıkları veya anormal ter bezlerinin görüldüğü yapısal bozukluklar gibi birçok neden fazla terlemeye yol açabiliyor. Bu sorun lokalize olabildiği gibi yaygın da olabiliyor.

Hiç terlememek hastalık işareti mi?

Hiç terlememek, ‘anhidroz’ olarak adlandırılıyor ve genellikle 3 kategoride değerlendiriliyor. Birincisine beyinle ter bezlerinin iletişiminde bozulmaya yol açan sinir sistemi hastalıkları veya bu iletiyi bozan ilaçlar neden oluyor. İkinci tip, ter bezlerinin yapısal bozukluğuna bağlı olarak gelişiyor. Üçüncü tip ise her şeyin normal görüldüğü ‘idiyopatik tip’ olarak adlandırılıyor.

Kadınlar mı erkekler mi daha çok terler?

Cinsler arasında terleme açısından fark olmasa da erkekler terlemenin fazla görüldüğü güce dayalı fiziksel işlerde daha fazla çalıştıkları için kadınlara göre daha fazla terliyor olarak algılanabiliyor. Öte yandan, menopoz ve gebelik kadınlarda aşırı terleme nedeni olabiliyor. Aşırı kilo beraberinde aşırı terlemeye neden olan birçok metabolik ve endokrin bozukluğa da neden olduğu için daha çok terlemeye yol açıyor. Bundan dolayı kilolu insanlar daha fazla terliyor.

Terlemeye botoks kalkanı

Teleme tedavisinde botoks enjeksiyonları oldukça güncel ve etkili bir yaklaşım olarak değerlendiriliyor. ABD Gıda ve İlaç Birliği’nin (FDA) aksiller hiperhidroz (fazla terleme) tedavisinde tip A botulinum toksinini (BTA) onayladığı belirtiliyor. BTA terlemeye neden olan sinirlerden mediyatörlerin salınımını bloke ediyor. Uygulama oldukça başarılı bulunup terlemeyi tamamen sonlandırıyor ve etkisi 4-6 ay sürüyor.

Enjeksiyon sırasında oluşan ağrının en sık görülen yan etki olduğu belirtiliyor. Buna yönelik çeşitli lokal anestezi yöntemleri uygulanıyor. Uygulama el ve ayak terlemelerinde de oldukça başarılı sonuçlar veriyor. Bazen el ve ayak kaslarında kas zayıflığına neden olsa da bu yan etki 2-5 hafta içinde kayboluyor. Son çare olarak başvurulacak cerrahi tedavideyse son zamanlarda endoskopik cerrahi yöntemlerle başarılı sonuçlar alınmasına rağmen, kompansatuar hiperhidroz gelişmesi yöntemin başarısını gölgeleyebiliyor. Ayrıca cerrahi operasyon sonrası terleme şikâyeti kademeli olarak tekrarlayabiliyor.

Fazla terlemeyi tedavi eden yöntemler

Topikal kremler, botoks enjeksiyonları, oral yolla alınan antikolinerjik, anksiyolitik ve adrenerjik agonis ilaçlar, iyontoforez ve cerrahi birtakım yöntemler hiperhidrozun (aşırı terlemenin) tedavisinde kullanılabiliyor. Topikal tedavi olarak; alüminyum klorit, zirkonyum tuzları ve aldehitlerden yararlanılıyor.

Bunlar solüsyon, jel, krem veya patlar şeklinde çeşitli formlarda uygulanıyor. İyontoforez sorununun varlığı halinde ev ve hastanelerde galvanik elektrik akımı kullanılıyor. Bu yöntem daha çok el ve ayak terlemelerinde tercih ediliyor. Botulinium toksin A enjeksiyonu ise koltukaltı terlemelerinde oldukça etkili bir yöntem olarak kabul edilip etkinliğini 4-6 ay arası koruyor. Oral tedavide antikolinerjik olarak oksibutin ve glikopirolat kullanılır. Tüm bu tedavilerden yanıt alınamazsa cerrahiye başvuruluyor.