Böbrek kanalları içerisinde oluşan mineral içerikli sert kitlelere böbrek taşı adı veriliyor. Türk Böbrek Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Op. Dr. Osman Akalın, engelleyici önlemlerin alınmaması ve birtakım hayat tarzı değişikliklerine gidilmemesi halinde, böbrek taşlarının çevresel ve genetik faktörler sebebiyle tekrar etme riskinin çok yüksek olduğuna dikkat çekiyor. Taş oluşumunu önlemede hayat tarzı değişiklikleri önemli rol oynuyor. Op. Dr. Akalın, “Hızlı beslenmekten uzak durmak, bol sıvı tüketmek ve egzersize ağırlık vermek gibi önlemler önleyici değişiklikler olarak sıranalabilir. Bunların yanında doktor kontrolünde gerçekleştirilecek bazı ilaç tedavileri de söz konusudur. Eşit aralıklı sağlık kontrolü ile erken tanı önem taşır” diye konuşuyor. Yeni taş oluşumunu engellemede beslenme önemli bir rol oynuyor. Lif içeren besinler ve faydalı etkileri nedeniyle sebze-meyve tüketilmeli. Ancak okzalat bakımından zengin olan besinlerden (ıspanak, kakao, çay yaprakları, ceviz, buğday kepeği) sakınmak gerekiyor. Alınan kalsiyum miktarının, bu yönde önerilerde bulunmak için güçlü bir neden olmadıkça sınırlanması gerekiyor. Akalın, böbrek taşı olan kişilere şunları öneriyor:

Ani kilo kaybından kaçının

• Bol su tüketilmeli. Özellikle yaz aylarında su tüketimi daha da önemlidir.

• Çay, kahve ve kola gibi içeceklere mümkün olduğunca kısıtlama getirilmeli.

• Tuz tüketimini kısıtlamak gerekiyor.

• Düzenli egzersiz veya yürüyüş yapılmalı.

• Ani kilo kayıplarından kaçınılmalı.

Bol sıvı ve hareket taşın düşmesine yardımcı olur

Böbrek taşı düşürmede taşın boyutunun önemli olduğunu belirten Op. Dr. Osman Akalın, ekliyor: “5 milimetrenin altındaki taşlar kendiliğinden düşebilir. Bol su ve hareket taşların düşmesine yardımcı olur. Üreter kanalları genişletici ilaç tedavisiyle taş düşürmek mümkündür. 5 milimetre üstü taşlar operasyonla düşürülebilir. 6 milimetre üstündeki taşlar müdahaleyle düşürülür. 4-6 milimetre arasındaki taşların bazıları kendiliğinden bazıları müdahaleyle düşerken, 4 milimetrenin altındaki taşlar kendiliğinden düşer.”

Sıvı gereksiniminin bir kısmı limonata olarak alınabilir

Araştırmalar limon suyunun bazı taşların meydana gelmesini engellediğini gözler önüne seriyor. Limonatadaki sitrat böbrek taşına karşı etkili olabiliyor. Op. Dr. Akalın, “Sıvı gereksiniminin bir bölümü limonata şeklinde alınabilir” diyor.

Bitkisel tedavinin etkisi nedir

Bazı bitkiler böbrekleri çalıştırdıkları için böbrek taşının düşürülmesinde etkilidir ancak bu durum 4 milimetrenin altındaki taşlar için geçerlidir” diyen Op. Dr. Akalın, ekliyor: “Hasta doktoruna danışmadan tedaviye başlamamalıdır. Her bitkinin herkese faydalı olacağı düşünülemez. Bazı durumlarda yan etkilerle zararı bile dokunabilir.”

Müdahalelerdeki olası riskler nelerdir?

Op. Dr. Osman Akalın, açık ve kapalı böbrek taşı ameliyatlarının risklerinin aynı olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Kanama en sık rastlanan komplikasyondur. Yapılan çalşmalara göre kan vermeyi gerektirecek kadar kanama olma ihtimali yüzde 1-10 arasındadır. Her ameliyatta olduğu gibi bu ameliyatta da enfeksiyon ihtimali vardır. Bu riski azaltmak için ameliyat öncesinde idrarda mikrop varlığını araştırmak ve ameliyat sırasında önleyici antibiyotiğe başlamak gerekir. Çok nadir olarak bu ameliyat sırasında böbreğe giriş işlemi röntgen cihazıyla "kör" olarak yapıldığı için bağırsak ve çevre organ yaralanması görülebilir.”

Böbrek taşı tedavisindeki son yenilikler

Böbrek taşıyla ilgili tanı ve tedavi yöntemlerinde yeniliklerle devam ettiğini belirten Op. Dr. Akalın, “Bu konuda en büyük katkı tıbbi mühendislik gelişmelerinin tıbbi uygulamalara güvenidir. ESWL, PNL ve URS gibi yöntemler son yılların yeniliklerindendir” diyor.

Haber: Ceyda Erenoğlu