İstanbul’un kültür zenginliği Noel zamanında kendini iyice belli ediyor. Her yıl İsa Peygamber’in doğumu, kentin dört bir yanındaki kiliselerde kutlanıyor. Antonina Turizm’in yöneticilerinden sanat tarihçisi Atilla Tuna rehberliğinde senede bir, Fener Rum Patrikhanesi’nden Harbiye’ye 160 kişilik şahane bir Noel turu düzenleniyor. Yarın, Noel arifesinde düzenlenecek bu seneki turun biletleri çoktan tükenmiş. Biz ise tur programının dışına çıkarak Atilla Tuna’yla beraber farklı bir rota oluşturduk, çoğunlukla Beyoğlu sınırlarında kaldık. Tuna’yla gerçekleştirdiğimiz 4 saatlik özel turu size de ısrarla öneriyoruz! Dikkat; bu hafta İstanbul’u serin bir hava bekliyor, sıkı giyinin ve yanınıza kahve dolu termosunuzu da mutlaka alın. İşte tarih dolu Noel turumuz!


1- Rum Ortodoks Kilisesi Aya Triada

İlk durağımız Taksim Meydanı’na bakan Rum Ortodoks Kilisesi Aya Triada. 1880’de açılan Aya Triada, İstanbul’daki ilk kubbeli kilise. Zira 1856’daki Islahat Fermanı’na kadar devlet, kubbenin camilere has olmasını şart koşuyordu. Rehberimiz Atilla Tuna, kilisenin Kutsal Üçleme’ye ithaf edildiğini anlatıyor: “2 tane de çan kulesi olan u kilise okul binasıyla iç içedir. Sponsoru, Osmanlı döneminde hem Atina hem İstanbul’da büyük işler yapan, Atina’da da okulları olan hayırsever Rum banker Konstantin Zappas. Yandaki bina ise 130 yıldır faal olan Zapyon Kız Lisesi...” Aya Triada’nın onu ayrıştıran bir diğer özelliği, içinde sadece ikonları değil yağlı boya tabloları da barındırması. Tuna, bu durumun Rum kiliselerinde alışıldık olmadığını, dönemin Batılılaşma etkisinin bir ibaresi olduğunu söylüyor. Cephesindeki gotik süslemelere bir bakış daha attığımız kiliseden ayrılırken belirtelim, Beyoğlu’nda yaklaşık 40 kilise var. Hepsini tek tek gezmektense her cemaatin önemli ibadet yerlerini görmek daha mantıklı.


2- Vosgeperan Ermeni Katolik Kilisesi

Noel’e yaraşır bir soğuk havada vardığımız yer, Vosgeperan Ermeni Katolik Kilisesi. Çoğu Katolik kilisesinde olduğu gibi burada da Noel zamanı çıkarılan maketler, İsa’nın doğumunu tasvir ediyor. Gözümüze Meryem Ana’nın samanlar arasındaki maketi çarpıyor. Zira İsa’ya gebe olan Meryem, Yahudi şeriatına göre recmedileceği için Yusuf’la beraber nasıradan kaçmış ve sığındığı ahırda İsa doğmuş. Peki taçlı ve sakallı olanlar? Rehberimiz Tuna, “Bunlar, 3 müneccim kral. Hıristiyan inancına göre bir kuyruklu yıldız düşüyor. Ve bu krallar, yeni çocuğun Yahudilerin yeni kralı olacağını duyunca yıldızın düştüğü yere doğru gidiyor. Melchior, Balthazar, Gaspard... Biri Umman, biri İran, biri Yemen’den, her yere sora sora geliyorlar. Yehuda ülkesinin kralı olan Herod’a da... Bunun üzerine 3 kralı takip ederek yeni doğmuş olan İsa’nın peşine düşüyorlar. Ardından Herod, yeni doğan bütün bebeklerin toplanmasını emrediyor ve büyük bir bebek katli oluyor. 3 tane müneccim İsa’ya secde ediyorlar” diye anlatıyor. İncil’deki milada tanıklığımızın ardından çıktık İstiklal Caddesi’ne.

3- Süryani Kadim Kilisesi

Türkiye’de yaklaşık 20 bin nüfusa sahip Süryani cemaatinin yeni yıl hazırlıkları merak uyandırsa da İstanbul’daki cemaatin Tarlabaşı’nda bulunan ana kilisesi Süryani Kadim Kilisesi’nin kapalı olduğunu öğrendik. Rehberimiz şöyle anlatıyor: “Süryaniler, İsa’nın dili olan Aramice’yle akraba olan dilde konuşmakla övünürler. Ancak İncil’in tevsiri ve yorumlanmasıyla ilgili bölündüler. Süryani kilisesi milli bir kilisedir. Süryani cemaati daha çok Güneydoğu, Mardin-Midyat bölgesindedir. Süryani Patrikhanesi eskiden Antakya merkezliymiş ama Lozan antlaşmasıyla beraber Şam’a yerleştiler.” Biz içeri giremedik ancak siz doğru zamanda giderseniz girebilirsiniz.,




4- Üç Horan Kilisesi

50 bin kişilik Ermeni cemaati, İstanbul’da 3 farklı mezhebe ayrılıyor. Vosgeperan’dan farklı olarak Gregoryan cemaatine ait Üç Horan Kilisesi’nde Noel, Jülyen takviminde 25 Aralık’a denk gelen 6 Ocak’ta kutlanacak. Kutsal Üçleme’ye ithaf edilmiş kilise tek tonozlu bir bina. Hz. İsa’nın hâkimiyetini temsil eden görkemli taht, tipik bir Ermeni kilisesi karakterini yansıtıyor. İçeride 14 ikonla beraber Aziz Pavlus’u, Vaftizci Yahya’yı ve 12 Havari’yi temsil eden resimler bulunuyor. Kilisede yatan ilginç hikâye için bahçeye çıktık. Elindeki bardağa su dolduran rehberimiz “Surp Agop Vakfı’nda önceleri bir Ermeni mezarlığı varmış. Cumhuriyet Caddesi kazıları yapılırken 17’nci yüzyılda yaşamış olan Surp Agop’un mezarı da taşınmak isteniyor. Rivayete göre mezarı kazan askerlere azizin sureti gözükünce kaçıyorlar. Mezar büyük bir törenle 19’uncu yüzyılın son çeyreğinde yapılan kilisenin arka bahçesine taşınıyor” diye anlattıktan hemen sonra mezarın etrafında dönmeye başlıyor: “Kısmetinin açılmasını isteyen kadınlar bu şekilde 7 tur atarlar...” Ardından suyu mezara döküyor.


5- Tarlabaşı Türk Protestan Kilisesi

Biraz daha yürüdükten sonra kendimizi misyonerlerin etkisiyle kurulmuş bir diğer cemaatin kilisesinde bulduk. Yaklaşık 5 bin Türk Protestan’ın ibadethanelerinden biri olan Tarlabaşı Türk Protestan Kilisesi’ne geldik. Burada ayinler Türkçe yapılıyor. Rehberimiz son 20-30 yılda misyonerler aracılığıyla insanların bu cemaate geçtiklerini belirtti.


6- St. Antuan Kilisesi

İstiklal Caddesi’ndeki 111 yıllık St. Antuan, Beyoğlu’nun en turistik kilisesi... Fransız ve İtalyan müzisyenlerin sahne aldığı Concordia Tiyatrosu, Fransisken rahipler tarafından satın alınıp Neo-gotik tarzında tekrar inşa edilmiş ve St. Antuan ortaya çıkmış. İçinde olağanüstü güzellikte vitraylar, azizlerin, azizelerin, Meryem Ana’nın ve Hz. İsa’nın heykellerini bulunduran kilise adını, hayvanların ve çocukların azizi, Padovalı Antuan’dan alıyor. Her Noel arifesinden 5 hafta önce Noel süsleri hazırlanan kilisenin altında, Süryanilerden kopmuş ancak Süryanice konuşan bir Katolik cemaati olan Keldani cemaatine ait bir kilise bulunuyor.


7- St. Esprit Kilisesi

Noel turumuzun son durağı, İstanbul’un Katolik katedrali St. Esprit. Burası, kutsal ruha ithaf edilmiş iki katlı bir kilise. Üst katında tarihi bir org bulunuyor. İstanbul’un en önemli pazar vaazları St. Esprit’te veriliyor. Kardinalin kaldığı, kürsüsünün olduğu ve vaaz verdiği tek yer burası... Barok süslemesi ile işlenmiş kilisenin cephesinde Meryem Ana ve 12 havari göğe doğru bakıyor. Yukarıdaki güvercin kabartması Hristiyanlık’ta kutsal ruhun bir simgesi. Bahçede görülen heykelse, İstanbul’da bir dönem psikoposluk ve rahiplik yapmış Papa Roncalli... Katedralin hemen arka sokağında yaşayan sokağa da adını vermiş. İstanbul’daki en büyük Noel ayinine ev sahipliği yapan St. Esprit’te, Noel gecesi 22.00’den 23.00’e kadar çok sesli korolu ve aorglu bir konser veriliyor.


Yazı: Arda Aşık – Atilla Tuna – Mete Aker

Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.