Geçen hafta Teknoloji ve Eğitim Fuarı’nda Blogcuanne Elif Doğan, teknolojik anneler Derya ve İpek’le bir panelde konuştuk. Konumuz ‘teknoloji çağında ebeveyn olmak’tı. Çocukların en az 2 yaşına kadar hiçbir ekrana maruz kalmaması, sonrasında da kontrollü bir şekilde bunlarla ilişki kurması, 6 yaşından itibarense teknolojinin tüketicisi değil de üreticisi olmaya yönlendirilmesinden bahsettik. Panelin sonunda izleyicilerden biri bana “İyi hoş diyorsunuz da, bilgisayar çocukların zekasını da geliştiriyor. Bunu atladığınızı düşünmüyor musunuz?” dedi.


Bilgisayarın ya da ekrana bakarak yapılan herhangi bir aktivitenin çocuğumun zekasını geliştirdiğini düşünmüyorum. Zeka geliştirmekten kasıt ne, onu da tam bilmiyorum diye düşünürken e-posta kutuma bir mail düştü; bu mail’de dijital bir ceketle çocuğun zihinsel gelişimini artırmaktan bahsediliyordu. Bu ceket çocuğun yaşıyla gelişen beynin gelişimini tamamlayabilmesi için değişik oyun önerileri sunuyormuş... Aslında raflarda bol bol gördüğünüz ‘zeka geliştiren oyuncak’ kavramının bir ileri aşaması...


Zeka nedir?

Peki zeka gerçekten ne ve onu geliştirmek için bir şeyler yapılabiliyorsa bunlar neler? Zekanın ne olduğu konusunda emin değilim. Ya da insanların peşinde koştuğu zeka gelişiminin ne olduğunu anlamakta güçlük çekiyorum. Literatürde de üzerinde çok tartışılan ve zaman içinde sürekli yeni tanımlara evrilen bir kavram zeka. Bergson’a göre zeka, alet kullanma ve yapma yetisidir. Terman’a göre soyut düşünebilme gücüdür. Binet’e göre sağduyu ve karar verme yetisi. Stern’e göre karşılaşılan yeni durumlara uyabilme gücüdür. Einstein “Zeki olmanın ölçütü bilgi değil hayal gücüdür” derken, Sokrates “Zeki olduğumu biliyorum, çünkü hiçbir şey bilmediğimi biliyorum” demiş.


Genel zihinsel yetenekler

1994 yılında 52 akademisyenin imzasından geçerek yayımlanmış zeka tanımıysa şöyle: “Zeka, birçok başka yetenekle de beraber, akıl yürütmeyi, planlama yapmayı, problem çözmeyi, soyut düşünmeyi, karmaşık fikirleri idrak etmeyi, çabuk öğrenmeyi ve tecrübelerden kazanım sağlamayı içeren oldukça genel zihinsel yeteneklerdir. Zeka, salt olarak kitaptan öğrenme, dar akademik yetenekler kazanma, test çözme başarısı değildir. Zeka, çevreyi kavramadaki daha geniş kapsamlı ve derin kabiliyetleri yansıtır.” Bunlara göre zeka sadece matematik problemi çözebilmek ya da tablette aplikasyon kullanabilmek ya da sınavlardan hep iyi not almak demek olamaz.


Peki ya ne yapacağız?

“Beyin ilişkide gelişir” der terapist Nilüfer Devecigil. Nöropsikoloji konularını çok yakından takip ettiği ve bu konuda uslanmaz bir merakı olduğunu bildiğim için ona inanırım. Yani dijital bir ceket ya da zeka geliştirdiğini iddia eden oyuncaklar alırsak değil, çocukla birlikte oynarsak ancak onun gelişimine yardımcı oluruz. Çocuklar ellerinden gelen her fırsatta oynamaya ve öğrenmeye çalışırlar. Bunun için ne elektronik oyuncaklar gerekir ne de tablet aplikasyonları. Tencere, tavalara vurup ses çıkarmak da, saklambaç oynamak da, kapılara tırmanmak da onlar için birer öğrenme ve oyun biçimidir. Çocuk zaten, önü kesilmediği takdirde otomatik olarak öğrenmeye kodludur. Bunu iş olarak görür ve bundan zevk alır.


Beslenmeye dikkat edilmeli

Ebeveynler olarak bunu nasıl destekleyebileceğimize gelince... Hamilelikten itibaren kendi beslenmemize, doğduktan sonra da çocuğun beslenmesine dikkat etmek gerektiği konusunda tüm uzmanlar hemfikir. Besin değeri olmayan paketli yiyecekler vücuda yarar sağlamadıkları gibi beyne de iyi gelmiyorlar. Bunun yerine mevsiminde, mümkün olduğu kadar doğal, yerel meyve-sebzeler, kuruyemişler, süt ürünleri, tam tahıllar, bir miktar da et ve balık eklediniz mi bu iyi bir beslenme. Beslenmeden sonra bolca serbest oyun zamanı, doğada geçirilen zaman, bedensel farkındalık için çalışmalar, farklı deneyimler, farklı insanlarla tanışma imkanları, çocuğun kendinde olan merakı onurlandırmak...


Bir de son bir şey var; bu da uzman görüşü olsun. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Kemal Akpınar der ki: “Bir çocukta var olan potansiyel zekanın hem ortaya çıkarılması hem de gelişmesi için olmazsa olmazlardan biri de sevgi... Bebeğin ilk doğduğu anda anne-babadan aldığı sevgi, sonrasında yakın çevrenin verdiği sevgi, çocukta da sevgi duygusunun gelişmesini sağlıyor. Pozitif gelişimin göstergesi olan bu durum, zekayı direkt geliştiren parametrelerden biri. Sevgisiz ortamlarda büyüyen bireylerde, potansiyel olsa dahi o zekanın ortaya çıkması geç olabiliyor.” Velhasıl çocukların zekasını nasıl geliştireceğimize değil de onların içlerinde bulunan potansiyelleri ortaya çıkarmalarına nasıl destek olabileceğimize baksak hem çocuk hem de aile için daha iyi olmaz mı?

Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.