O güzel ses tonunuzla çocuklarınıza okuduğunuz masallar daha mutlu bireyler yetiştirmezi sağlar. Anne-babaların seçtiği masalların ve masal kitaplarının da bunda önemli bir payı var. Doğru seçimlerin yapılması çok önemli.

Masalın önemi

Çocuklara masal okumak ve anlatmak onların yaşam tarzlarını değiştirecek bir deneyim. Başlıca faydalarını sıralamak gerekirse, ilk önce anne-babanın çocuklarının gereksinimi olan özel ve kaliteli zaman dilimini onlara ayırmalarıyla başlar. Bu özel zaman dilimi için rahat ve sıcak bir ortam oluşturulması gerekir. Yetişkin ve çocuğun rahat olmaları, masal okur ve anlatırken birlikte hoş ve eğlenceli bir zaman geçirmeleri, onların birbiriyle olan bağlılığını artırır. İletişimini geliştirir.

Bazı aileler, kitap paylaşımı, masal anlatımı sırasında çocuklarının duygu ve düşüncelerini öğrenir. Bu yolla okulda geçirdiği günle ilgili bilgiyi daha kolay paylaşabildiklerini belirten ailelerin olması da buna güzel bir örnek. Ailede bu güven ortamını sağlayabilmek için mümkünse, sizi rahatsız edebilecek dış etmenleri elemeyi deneyin. Mesela televizyonu bu süre için kapatabilir ve daha sessiz bir ortam oluşturmaya çalışabilirsiniz.

Anne karnında başlıyor

Unutmayın ki çocuklarımıza masal anlatmanın yaşı yok. İngiltere’de psikologlar tarafından hamileliğinin 6. ayından itibaren bebeğine aynı masal kitabını okuyan anneler üzerinde yapılan araştırma sonucunda şu bilgiye ulaşılmış. Anneleri tarafından hamilelikleri boyunca masal kitabı okunan bebekler doğumdan sonra ağlamayı daha kısa sürede durdurmuşlar. Bebekler içeriğini anlamasalar bile anne-babalarının ses tonunu, konuşma ritmini, çıkardıkları kendi ana dillerine ait ses ve kelimeleri duymaya yatkın. Ayrıca değişik yüz ifadelerini görmeye de açıklar.

Bebekler doğumlarından sonra da anne-babaların kullandıkları beden dilini, mimik, jestleri görmeye ve öğrenmeye başlarlar. Bu onlar için güvenli, sağlıklı ve duygusal anlamda gelişimleri için uygun bir ortam hazırlar. Doğumlarından itibaren bebeğinizle konuşmanız ne kadar doğalsa, ona masal kitabı okumanız ve anlatmanız da o kadar doğal.

Hem eğlenceli hem yararlı

Düzenli olarak günde 20 dakika kadar masal kitabı okunan ya da masal anlatılan çocukların daha sakin olduğu gözlemlenir. Dikkatlerinin, dinleme seviyelerinin yaşıtlarına göre daha fazla olması, değişik kavram ve konular hakkında bilgi sahibi olmaları da diğer yararlar arasında. Ayrıca dil gelişimlerinin ve kelime dağarcıklarının daha zengin olduğu da görülür. Çocuklar kendilerini daha güvenli, açık ve net olarak anlatma ve soru sorma becerilerini geliştirirler. Masal okumak çocukların bir yetişkinle veya kardeşiyle birlikte paylaşma ve sıra alma becerilerini güçlendirir.

Çocuğun yaşadığı bir olayı tam olarak anlatabilmesi için yeterli kelime hazinesine, doğru cümle kurma kurallarına, olayı doğru olarak sıralama yetisine sahip olması gerekir. Bu yetiler ona masalla kazandırılabilir ya da kendisi masal anlatırken daha kolay geliştirir. Masal anlatımı çocuğunuzun yaratıcılığını, kritik düşünme yetilerinin ve kendi hayal gücünün gelişimini besler. Bütün bunların sonucu olarak da akademik alanda ve genel yaşamda daha başarılı olur.

Yaşlara göre kitap seçimi

Hangi yaşlarda hangi kitaplar okunmalı, hangi masallar nasıl anlatılmalı? diye merak ediyorsanız…

Bebekler için…

Az yazılı, büyük ve renkli resimleri olan, kalın karton sayfalara basılmış, bebeğin tutabileceği, sayfalarını çevirebileceği kitapların tercih edilmesi gerekir. Ayrıca yırtmasının ve yemesinin imkansız olduğu kitaplar seçilmesi önemli. Bebeğin, kullanıp sesini, ismini öğrenebileceği obje, yiyecek ve hayvan resimleri bulunan, farklı dokuları öğrenmelerine yardımcı olan (pütürlü, yumuşak, tüylü gibi) kitapları tercih edilebilirsiniz. Bir karakterin başından geçenleri anlatan basit hikaye formatına sahip olan kitaplar bebeğinizin dikkatini odaklamaya yardımcı olur. Resimlere bakarken odaklanma becerileri göz kaslarının gelişimi açısında yarar sağlar.

Anne-babanın, bebeklerinin ve çocuklarının kitabı rahatça görebilmelerini sağlaması ve dik tutması gerekir.

Resimlere yavaşça işaret edip resmin ismini verebilirsiniz. Masal okurken ya da anlatırken yavaş ve yumuşak bir ses kullanılması iyi olur.

Farklı karakterleri, farklı seslerle canlandırmanız bebeğinizin hoşuna gider. Bu onu eğlendirir. Her sayfayı çevirmeden önce resimler hakkında kısaca konuşmanız yararlı olur. Eğer bebeğiniz, bazı sesleri çıkarabiliyor ve kelimeleri söyleyebiliyorsa ona okuma, anlatma aktivitesine katılması için de bir şans verin. Mesela ‘Kediyi göster.’ gibi yönlendirmelerde bulunun. Çocuğunuz doğru cevabı verdiğinde ona olumlu geribildirim vermeyi unutmayın. Ona sarılıp gülümseyin. Ayrıca onu övmeniz özgüven gelişimine yardımcı olur.

2-4 yaş arası

Çocuğunuzun istediği kitapları seçmesine izin verin. Resimli, daha basit ama yazısı biraz daha bol kitaplar tercih edin. Sesli, sayfa içinde kaldırabilecekleri ve altında ne olduğunu görebilecekleri kapaklar olan kitaplar alın. Kolay anlaşılır konuları olan kitaplar seçin. Çocuğunuzun resimlere bakması için ona daha fazla zaman verin. Eğer çocuğunuzun dil ve konuşma gecikmesi veya bozukluğu yoksa onlara ‘Ayıcık nerede?’, ‘Bunun ismi ne?’, ‘ Tavşan ne yapıyor?’ gibi sorular sorun.

Dil ve konuşma sorunu olan çocuklarınızı konuşması için zorlamayın ve sorularınızı cevaba çevirin. Bu onların dil öğrenimini kolaylaştırır.

Çocuğunuz masalın konusunu çok iyi biliyorsa bazı cümlelerin sonunu onun bitirmesini sağlayın. ‘Neden bunu yaptı şimdi?’, ‘ Sonra ne olacak?’ gibi soruları sorarak onun hafıza, muhakeme, nedensonuç ilişkilerinin gelişimine yardımcı olun. Okuduğunuz, anlattığınız masalın hoşlanıp hoşlanmadığınız yanlarını ve bunun nedenlerini tartışıp paylaşmanız da yararlı olur.

4 yaş ve sonrası

Klasik, yerel masallar, fabllar, efsaneler, içinde ahlaki çıkarımı olan masallar bu yaş grubu için daha uygun. 2-4 yaş arasına benzer paylaşımlar yapabilirsiniz. Çocuğunuzun masalı başından sonuna kadar sıralamasını isteyip hatırlayıp hatırlamadığını sorun. Ayrıca okuduğunuz ya da anlattığınız masallardan kendi karakterlerinizi, kitaplarınızı da oluşturabilirsiniz. Kitabın resimlerini kullanarak masalı yeniden anlatıp canlandırabilirsiniz. Okuma yaşına gelmiş veya masal anlatma becerisi gelişmiş abi, abla veya arkadaşların daha küçük çocuklarınızla paylaşımlarını cesaretlendirin.