Her şeyden önce pozitif olun ve aileniz için dürüstlüğün öneminin altını çizin. Çocuğunuz size dürüst olduğunda bunu takdir ettiğinizi ve yalan söylediğinde hoşlanmadığını net olarak bilmeli. Örneğin, “Bana doğru söylemediğin zaman hayal kırıklığına uğruyorum ve mutsuz hissediyorum” demelisiniz. Çocukları küçük hatalarından dolayı cezalandırmak yerine, dürüst olmanın önemini öğrenmelerini sağlamalısınız. Zaman alsa da çocuğunuzun dürüstlüğünü kazandığınızda onu övmeyi ihmal etmeyin. Çocuklar uydurmayı severler. Anlattıkları hikayeleri abartmak onlara tuhaf bir zevk verir. Aslında, numara yapmak ve hayal kurmak gelişimleri için oldukça önemlidir. Bu tarz oyunlar oynaması için onu teşvik edebilirsiniz. Uzun hikayeler her zaman yalanlar gibi tepki almamalıdır, özellikle de çocuk 4 yaşın altında ise.

Dürüstlüğü teşvik etmek için ipuçları

• Çocuk doğru ile yalan arasındaki farkı anlayacak yaşa geldiğinde, onları doğru söylemesi için desteklemeniz önemlidir.

• Eğer çocuğunuz size hayal gücünün ürünü bir hikaye anlatıyor ise, buna itiraz etmeyin. Çocuk gelişiminde hayal gücünün önemi büyüktür. Örneğin size bir süper kahraman olduğundan bahsediyorsa, ona süper güçlerinin neler olduğunu sorabilirsiniz.

• Çocuğunuzun yalan söylemeye ihtiyaç duyacağı pozisyonlarda kalmasını önleyin. Örneğin, yere süt döktüğünü gördüğünüzde “Yere süt mü döktün?” yerine “Ufak bir kaza geçirdiğini ve yere biraz süt döküldüğünü gördüm. Hadi silelim” demelisiniz.

• Palavralar barındıran abartılı hikayeler çocuğunuzun etrafındaki insanların ilgisini çekmek ve saygısını kazanmak için denediği bir yol olabilir. Eğer bu sık sık gerçekleşiyorsa, çocuğunuzun özgüvenini geliştirmek için farklı yollara başvurabilirsiniz, övgüler gibi.

• Evde kabul edilir davranış şekline dair net kurallar koyduğunuzdan emin olun. Çocuklar, net kurallar söz konusu olduğunda sınırları kabul etmeye daha meyillidir.

• Çocuğunuz yanlış bir şey yaptığını kabul ettiği zaman, onu dürüst olduğu için övün. Aslında, suçlarını üstlenme cesareti gösterdiği zaman sinirlenmeyeceğinizi bilmesi çok önemlidir.

• Kasten sizi yanlış yönlendirdiğinde, bunun kabul edilemez olduğunu ona vurgulayın. İleride kendisine güvenmekte zorluk çekmesine sebep olabileceğini bilmeli ve söylediği yalanın sonuçlarına katlanmalıdır.

• Çocuğunuz kasıtlı olarak yalan söylemeye devam ederse, geçerli bir disiplin metodu kullanarak yalan söylemenin kabul edilmezliğini ona gösterin. Eğer ona yalan söylemenin sonuçlarını anlatırsanız, bu kötü alışkanlıktan kurtulmasına yardımcı olabilir.

• Yalan söylemesi ve buna sebep olan davranışı ile ayrı ayrı uğraşmaya çalışın. Önce yalan söylediğinde yapacağınızı söylediğiniz şeyi yapın. Eğer sizin dikkatinizi çekmek için yalan söylediğini fark ederseniz, daha pozitif olmalı ve ona ihtiyaç duyduğu ilgiyi vermelisiniz. Eğer yalan söylemesinde çevre ya da ortamın etkisi olduğunu düşünüyorsanız, bunları değiştirme yoluna gitmelisiniz.

• Çocuğunuza ‘yalancı’ demekten kaçının. Onu bu şekilde etiketlemek özgüvenini negatif şekilde etkileyebilir, daha da kötüsü daha fazla yalan söylemesine sebep olabilir. Çünkü eğer bir yalancı olduğuna inanırsa yalan söylemesinde bir sakınca olmayacaktır.

• Çocuğunuzun yalan söylemesini engellemenin bir diğer yolu da işi şakaya vurmaktır. Örneğin çocuğunuz kırılan vazo açıklamasını ‘bir adam geldi ve kırdı’ diye açıklıyorsa, ‘neden akşam yemeğine kalması için ısrar etmedin?’ diye karşılık verebilirsiniz. Şakayı çocuğunuz itirafta bulunana kadar uzatabilirsiniz.

Daha büyük yaşlarda

• Çocuk büyüdükçe yalan söylemek bir huy halini alabilir. Eğer huy haline gelecek sıklıkta yaşanıyorsa çocuğunuzla karşılıklı oturup, bu konuyu konuşmalısınız. Yalan söylemesinin size neler hissettirdiğini, ikiniz arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediğini ve ailesinin ya da arkadaşlarının kendisine güvenmeyi bırakırsa neler olacağını anlatmalısınız.

• Doğru söylemediğine emin olduğunuzda bunu ona mutlaka söyleyin. Çocuğunuz dürüstlüğün sizin için önemli olduğunu bilmelidir. Ama sürekli doğru söyleyip söylemediğini sormaktan da kaçınmalısınız.

• Ne yaparsanız yapın çocuğunuz yalan söylemeye devam edebilir. Araştırmalara göre, ebeveynlerin bu konudaki çabaları çocuk 7 yaşına gelene kadar karşılık bulamayabilir. Ama yalan söylediklerinde disiplin eden ve doğru söylediklerinde öven ebeveynlerin çocukları büyüdükçe daha az yalan söylemeye başlıyor.

• Çocuğunuzun hayatından uzaklaşmayın, neler yaşadığının farkında olun. Ailesi ile iyi iletişime sahip çocuklar ne yaşta olursa olsun anti sosyal davranışlara daha az meyilli olur.

Gerçeği bilmeniz gerektiğinde

Bazen çocuklar bir sırrı saklamak ya da birisini korumak için yalan söyleyebilir. Örneğin bir yetişkin tarafından suiistimal edilen çocuk onu korumak için yalan söyler. Genellikle de söylerse kendisinin de cezalandırılacağını düşündüğü için. Eğer çocuğunuz bu tarz ciddi bir konuda yalan söylediğinden şüpheleniyorsanız:

• Eğer doğruyu söylerse kesinlikle güvende olacağına dair güven verin.

• Her şeyin daha iyi olmasını sağlayacağınıza dair onu ikna edin.