Anne-babalar tarafından bazı refleksler kazandırılan çocuk, kendisine yönelen tehlikeleri ‘bilinçsiz’ olarak bertaraf eder. Kazandırılacak sosyal davranış becerisi ise çocuğun ‘bilinçli’ bir şekilde tacize karşı korunmasını sağlar. Pedagog Adem Güneş, sosyal davranış becerisini, çocuğun kendisine yapılacak anormal teklif ve konuşmaları anlayabilecek ve bu türden yaklaşımları geri püskürtebilecek beceri olarak açıklıyor. Güneş, ‘Ana-babaların Korkulu Rüyası Çocuklara Yönelik Taciz’ isimli kitabında bu beceriyi iki başlıkta topluyor.

1- Öfke tacizi önler

Yapılan araştırmalar ve pratik tecrübeler gösteriyor ki tacize uğrayan çocukların tacizcinin elinden kurtulamamasının en önemli nedenlerinden biri, çocuğun öfke duygusunu kullanamamasıdır. Tacize uğrayan çocuklara neden karşı koymadıkları sorulduğunda, büyük çoğunluğu “Karşı koyarsam bana kızacağından korktum” diye cevap verir.

Tacize uğrayan çocukların aile yapıları incelendiğinde de bu çocukların aile içinde psikolojik ve duygusal baskı altında tutuldukları dikkat çekmektedir. Çocukların aile içinde öfke refleksini kullanmasına müsaade edilmediği görülmektedir. Bu nedenle...

• Anne-babalar, çocuklarının öfkelenmesine izin vermeli, ona bağırarak ya da şiddet uygulayarak bunu bastırmamalıdır.

• Çocuğun öfkesini dengede tutabilmek de gerekir. Aksi halde çocuk kendisine veya çevresine zarar verici davranışlara yönelebilir. Bu nedenle anne-babalar, öfkesini dengede tutabilecek beceriyi de çocuğa kazandırmalıdır. Bunun için vicdan duygusu öğretilmelidir. Elbette burada anne-babanın ne kadar vicdanlı olduğu önemlidir.

• Çocuk gerek aile içinden gerekse çevresinden manevi duyguların ve değerler bilincinin gelişimine yönelik davranışlar alıyorsa, vicdanı gün geçtikçe hassaslaşır. Tabii samimiyet de önemlidir; “Yaşama hakkı en kutsaldır” diyen anne-babanın, bir sokak köpeğine eziyet etmemesi gerekir. Öte yandan insani olmayan en küçük bir davranış karşısında bahaneler üretmek, yalanlar söylemek de vicdan gelişimini yaralar.

• Çocuk, aile içinde kendisinin kabul gördüğünü ve kendi anne babası tarafından adil davranıldığı hissini her zaman taşımalıdır.

• Çocukta vicdan duygusunu geliştirmenin en etkili yollarından biri de, çocuğu hayvan ve bitkilerin dünyası ile tanıştırmaktır. Bir küçük karıncayı eline alıp inceleyen, bir çiçeğin rengarenk yapraklarındaki güzelliği gören çocuk sakinleşecektir. Gereksiz güç kullanımı ve öfke gösterilerinden sakınacaktır.

2- Hayır diyebilmeyi öğrenmelidir!

Taciz yaşamış çocuklarla yapılan görüşmelerde, çocukların tacizcinin tuzağına düşmeye başladığı ilk andan itibaren ‘hayır’ diyemediği ortaya çıkmıştır. Çocuğun ‘hayır’ demesi karşısında anne-babanın çocuğun bu ‘hayır’ına saygı duyması ve bunu ‘evet’e çevirmek için çaba harcamaması gerekir. Çocuk ‘istemiyorum’ diyebilme becerisini kazanmalı, anne-baba da bu beceri için çocuğunu sürekli teşvik etmelidir. ‘Hayır’ demeyi bilen ve ailesinin de bu tercihine saygı gösterdiği bir çocuk, aynı zamanda kendisine yönelebilecek taciz olaylarına karşı da savunma sistemini geliştiriyor demektir. Ancak; vicdan mekanizması gelişmeden çocuğa ‘hayır’ı öğretmek de doğru değildir. Vicdani duyguları gelişmemiş bir çocuğun ‘hayır’ı öğrenmesi ve kullanması anne-babaya bıkkınlık verebilir.

Hazırlayan: Fatma Belgin