3 dalda Altın Küre kazanan ve 10 dalda Oscar’a aday gösterilen “Düzenbaz” (American Hustle), 1978’de düzenlenen bir FBI operasyonunu kara komedi kıvamında getiriyor karşımıza. David O. Russell’ın yönettiği film, senaryosu, oyuncuları, sanat yönetimi, soundtrack’i ve her şeyiyle eğlenceli bir film

“Bu filmde olanların bir kısmı gerçektir” yazısı çıkıyor başta. Ama salondan çıkarken gerçeğin filmin “hangi kısmı”nı oluşturduğunu dert etmiyorsunuz. Sonuçta, gerçekliğe bulaşmış bir film seyrettiğiniz kesin. Zaten hayatın film türleri arasında en çok kara komediye benzediğini düşünürüm. Türün en sevdiğim tanımını senaryo hocası John Truby yapar. Kara komedide herkesin kendi hedefi peşinde koştuğunu ve bunun eğlenceli bir kaosa yol açtığını söyler. “Düzenbaz” da, amaçların, arzuların, tutkuların iç içe geçip seyre değer bir “itiş kakış kargaşası”na dönüştüğü filmlerden. David O. Russell, filmine “dış ses anlatıcı” ile Martin Scorsese’nin mafya destanı “Casino”yu hatırlatan bir başlangıç yapsa da öykü ana eksenini hemen buluyor: “Büyük balık” peşinde koşan ya da koşmak zorunda kalan problemli, sıkıntılı insanların filmi bu...

Suçlu yaratan bir tezgâh

Olayların merkezindeki Irving Rosenfeld (Christian Bale), dolandırıcılıkla ekstra gelir temin etmeye çalışan New Yorklu bir kuru temizlemeci. Sevgilisi Sydney (Amy Adams) dolandırıcılığa, paradan ziyade başka bir kimliğe bürünme fırsatı verdiği için başlayan taşralı genç bir kadın... Irving ve Sydney’i kendi operasyonunda “oyuncu” olarak kullanmaya zorlayan Richie DiMaso (Bradley Cooper) ise annesiyle birlikte yaşayan, ihtiraslı, Afro saçlı bir FBI ajanı. Filmin hem psikolojik hem ahlaki açıdan en sorunlu karakteri de zaten o. Briyantinli şefi (Alessandro Nivola) de az hırs küpü değil. İkisi birlikte aklı başında adamların uyarılarını boş verip “suçlu yaratacak bir tezgâh” kurmaya karar veriyorlar.

Diğer karakterlerin de sorunları, zayıf noktaları, kompleksleri var. Başta DiMaso ve Irving’in karısı Rosalyn (Jennifer Lawrence) olmak üzere çoğu gerçekte neye ihtiyacı olduğunu dahi bilmiyor ve zaaflarının peşinde oradan oraya sürükleniyorlar. Yönetmen Russell da bu sürüklenme halini yakalayan bir anlatıma meylediyor. Çoğunlukla, uzak odaklı lenslerle kamerayı oyuncuların uzağına koyuyor. Bazen de geniş açılı lenslerle onlara yaklaşıyor. Her iki durumda da, neredeyse hiç sabitlenmeyen, çok hareketli bir kamerayla karakterleri yakından takip ediyor.

Birkaç kez seyredilir

Suç filmlerinde öyküye genellikle açgözlülük ve kibir yön verir. “Düzenbaz”, “kıskançlığa, aşka ve tutkulara da bakın” diyor. Filmin en olgun, pozitif kişiliklerinden birinin Belediye Başkanı Carmine Polito (Jeremy Renner) olması tesadüf değil. Russell bütün karakterlerine aynı mesafeden bakıyor ve tuzağa düşen suçluları yargılamıyor. Yasa adına tuzağı kuranlar aslında daha arızalı tipler.

İyilerin kötülerin değil gerçek insanların olduğu bir film bu. Russell, hepsinin kabuğunu soyup güçlü ve zayıf yönleriyle çıkarıyor karşımıza. Karı-koca kavgaları, işyeri didişmeleri, aşk üçgenleri, küçük çekişmeler, kontrolden çıkan içkili yemekler, 70’lerin disko müziğiyle dans ve daha neler neler... Tüm bu sahneler, karakterlerin iç aksiyonlarıyla olay örgüsünü ustalıkla birleştiriyor. DiMaso’nun, amirinin anlatmaya çalıştığı balık tutma hikâyesini her seferinde kesip “doğru mesajı” tahmin etmeye çalışması, senaryodaki parlak buluşlardan sadece bir tanesi. Karakterlerin özelliklerini simgeleyen saç modelleri, 70’lerin ruhunu yansıtan kostümleri, sanat yönetimi ve filmden çıkar çıkmaz satın almak istediğiniz muhteşem soundtrack’iyle “Düzenbaz” birkaç kez seyredilecek filmlerden. Amy Adams, Christian Bale, Bradley Cooper çok iyiler. İnsan her filminde “cebinden başka bir karakter çıkaran” Jennifer Lawrence’ın yeteneklerinin sınırını gerçekten merak ediyor. “Düzenbaz” yönetmen David O. Russell’ın giderek ustalaştığının ve bizi şaşırtmaya devam edeceğinin de açık bir kanıtı.