İnsan Hakları Derneği (İHD), 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde yaptığı açıklamada, Türkiye’deki çocukların durumunu değerlendiren bir rapor yayınladı.

Raporda ilgili mevzuatların uygulanmasında sorunlar olduğu belirtilirken, çocuk haklarına dair yaşanan ihlallerin önlenebilmesi için de öneriler yer aldı.

1 Ocak-20 Kasım 2015 tarihleri arasındaki durumu özetleyen rapora göre, Türkiye’de 22.838.482 çocuk yaşıyor. Yani nüfusun %29.42’si çocuk.

Yine bu tarihler arasında tespit edilebilen çocuk hakkı ihlali sayısı ise 3861.

2015’te Türkiye’de 617 çocuk hayatını kaybetti

51 çocuk yaşanan silahlı çatışma ortamında hak ihlaline maruz kaldı.

105 mülteci ve sığınmacı çocuk hak ihlaline uğradı.

14 çocuk iş kazalarında,

5 çocuk okul içinde,

13 çocuk okul servisi kazası sonucu,

2 çocuk cezaevinde,

112 çocuk yüzerken boğularak,

315 çocuk ise trafik kazasında hayatını kaybetti.

2015’te Türkiye’de yaralanan çocuk sayısı 1750

Bunlardan 74’ü toplumsal olaylara müdahale sırasında

1676 çocuk ise zehirlenme, trafik kazası vb. durumlarda yaralandı.

388 çocuk gözaltına alındı

69 çocuk tutuklandı,

872 çocuk MEB tarafından Diyarbakır’da fişlendi.

172 çocuk işkence ve kötü muameleye maruz kaldı

38 çocuk gözaltında,

27 çocuk cezaevinde,

54 çocuk (18’i darp edilmek üzere) okulda,

4 çocuk bakımevinde,

Toplumsal alanda ve diğer ortamlarda ise 50 çocuk işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

70 çocuk kayboldu

2015 yılında Türkiye’de 70 çocuğun kaybolduğu rapor edilirken, 21 çocuğun ise resmi bakım evlerinde kaybolduğu ortaya çıktı.

Silahlı çatışma ortamının mağduru yine çocuklar

Bu yıl meydana gelen çocuk ölümlerinin birçoğu silahlı çatışma ortamında gerçekleşti. İHD’nin raporunda BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 38. Maddesine vurgu yapılarak, çocuk ölümlerinin ve yaralanmalarının önüne geçilmesi için gerekli tüm önlemlerin acilen alınması gerektiğine dikkat çekildi.

BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 38. Maddesi şu önlemleri içeriyor:

1. Silahlı çatışma hâlinde uluslararası hukukun insanî kurallarına uymak ve uyulmasını sağlamak

2. On beş yaşından küçüklerin çatışmalara doğrudan katılmaması için uygun olan bütün önlemleri almak,

3. Silahlı çatışmadan etkilenen çocuklara koruma ve bakım sağlamak amacıyla mümkün olan her türlü önlemi almak.

Cezaevlerindeki çocukların durumu

Adalet Bakanlığı’nın 7 Ekim 2015’te yayınladığı raporda, 1655’i hükümlü 641‘i tutuklu olmak üzere, toplam 2296 çocuğun cezaevlerinde olduğu belirtilmişti. Ayrıca annelerinin yanında cezaevinde kalmak zorunda olan çocuk sayısı da 600’e yükseldi.

Mülteci ve sığınmacı çocuklar

Ülkelerinden aileleriyle birlikte kaçan ve Avrupa’ya gitmeye çalışan çocukların durumu da oldukça kötü görünüyor. Türkiye karasuları içerisinde 46 çocuk boğularak hayatını kaybederken, çadır kentler dışında yaşayan sığınmacı çocuklardan 59’u, yangın ve trafik kazası gibi nedenlerle hayatını kaybetti.

Çocuk gelinler

Raporda çocuk gelinler sorununa da yer verildi. 2014 yılında ortaokuldan mezun olan 36 bin 401 kız çocuğunun açık liseler de dahil olmak üzere hiçbir eğitim kurumuna kayıt yaptırmadığı açıklanmıştı. Yine 2014’te derlenen verilere göre, 16-17 yaş grubunda 36. 299 çocuk evliliği gerçekleşti.

Çözüm için çalışmak gerek

İnsan Hakları Derneği (İHD)’nin hazırladığı bu raporda mevcut çocuk hakları ihlallerinin kontrol altına alınabilmesi için 12 maddelik bir öneri listesi de yayınlandı.

Raporda yer alan öneriler şu şekilde:

1. Başta çatışma bölgelerinde hayatını kaybeden çocuklarla ilgili olmak üzere yaşam hakkı ihlaline uğrayan her vaka için etkili soruşturmalar yürütülerek sorumlular ivedilikle yargı önüne çıkarılmalıdır.

2. 2013 yılında başlatılan barış ve demokratik çözüm süreci tekrar başlatılarak çatışma ortamı sona erdirilerek çocuklar için barışçıl yaşam olanakları yaratılmalıdır.

3. Çocuklara karşı işlenen fiillerin cezaları arttırılarak farklı infaz yollarına müsaade edilmemelidir.

4. Toplumsal alanda, özellikle devlet kurumlarında veya kamu personeli eliyle uygulanan ihmal ve istismarın yol açtığı başta yaşam hakkı olmak üzere tüm hak ihlalleri bağlamında yaygın cezasızlık durumu devam etmektedir. Çocuklara yönelik hak ihlallerinin önlenebilmesi için cezasızlık politikalarının ortadan kaldırılması gerekmektedir.

5. Genel ve yerel yönetimlerin bütçelerinden çocuklar için harcanacak miktarlar her bütçe döneminde belirlenerek çocuklar için kullanılabilir ekonomik kaynaklar yaratılmalıdır.

6. Ulusal ve uluslararası mevzuatta çocuklar için düzenlenen tüm hakların içinde yer aldığı çocuk hakları yasası çıkarılarak mevzuattaki dağınıklıklar giderilmelidir.

7. TBMM bünyesinde müstakil çocuk hakları ihtisas komisyonu kurularak çocuklarla ilgili yasal uygulamalar ve sonuçları bu komisyonca değerlendirilmelidir.

8. İnsan Hakları Örgütleri, Sivil Toplum Örgütleri ve meslek örgütlerinin içinde yer alacağı bağımsız çocuk hakları izleme kurulları oluşturulmalıdır.

9. Çocuklarla ilgili eğitim, sağlık, yoksulluk, işçilik, ihmal ve istismar, gözaltı, cezaevi vb. her türlü verinin tutulacağı çocuk hakları veri tabanı oluşturulmalıdır.

10. Çocuk cezaevleri kapatılarak kanunla ihtilafa düşen çocuklarla ilgili İnsan Hakları Örgütleri ve alanla ilgili STK ve meslek odalarıyla işbirliği içinde alternatif “iyileştirme” projeleri hayata geçirilmelidir.

11. İlköğretim kesintisiz, zorunlu ve parasız olarak laik, bilimsel ve anadilinde yapılarak temel sözleşmelere uygun yürütülmelidir.

12. Farklı dil, kültür ve inanca sahip olan yurttaşların kendi dil, kültür ve inancını çocuklarına öğreteceği yasal düzenlemeler ivedilikle hayata geçirilmeli, uluslararası hak temelli belgelerde çekince konulan ilgili maddelerdeki çekinceler kaldırılmalıdır.