Metabolizmanın pusulası tiroide hassas takip

Tiroid bezi boynumuzun ortasında bulunan ve papyona benzeyen bir organ. Görevi ise metabolizmamızın dengesini sağlamak. Tiroid bezinden salgılanan T3 ve T4 hormonlarının normal sınırlarda bulunması, bu bezin sağlıklı çalıştığını gösteriyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Müjdat Kara, özellikle de tiroid kanseri ve tiroid nodülleri bulunan kişilerin yılda bir ultrason çektirmelerini öneriyor ve tiroid bezini yakından izlemenin gerekli olduğunu belirtiyor.

Tiroid bezinin sık görülen hastalıklarının arasında birinci sırayı tiroid bezinin tembelliği (hipotiroidi-bezin az çalışması) ve tiroid nodülleri alıyor. Özellikle de 60 yaşın üzerindeki kadınların yüzde 50’sinde tiroid nodülü bulunur ve ancak ultrasonla yapılan muayene sonucunda tespit edilebilir. Tiroid bezini takip etmeyi gerektiren diğer durumları şöyle:

Tiroid nodüllerinin çapı 1 cm’yi geçtiği zaman doktor, elle muayene ederek tespit edebilir. Ancak yine de ultrasonla incelemek gerekir. Çünkü elle fark edilememesi, tiroidde nodül olmadığı anlamına gelmez. Kadınlarda erkeklere göre 4 kat daha fazla tiroid nodülü görülür. Bunun kesin ve net bir sebebi yoksa da, bağışıklık sistemini ilgilendiren hastalıkların kadınlarda erkeklere göre daha sık olduğunu bilinir. Eğer kişinin annesinde, halasında, teyzesinde tiroid beziyle ilgili hastalıklar varsa yakın takip altında olmalıdır. En azından yılda bir kez hekim muayenesinden geçerek, ultrason incelemesi yapılması gerekir.

Tiroid bezini takip etmeyi gerektiren 3 durum var

Tiroid bezini incelemeyi gerektiren başlıca 3 durum şöyle:

1- Tiroid nodülünün olması tiroid bezinin az ya da çok çalıştığı anlamına gelmez. Tiroid nodülü olsa da, bez görevini normal bir şekilde yapabilir.

2- Kişinin tiroid bezi tembel olabilir (hipotiroidi), bu durumda görevini yetersiz bir şekilde yerine getirebilir.

3- Hipertiroidi olup çok çalışabilir.

Bu üç durumun anlaşılabilmesi için kişinin kanından örnek alınarak TSH seviyesine bakılması gerekir, ardından bulunan değere göre de hekimin gerekli görmesi halinde başka testler yapılması önerilir. Tiroid nodüllerinin boyutu 1-2 mm’den portakal büyüklüğüne kadar ulaşabilir. Orta yaşın üzerindeki kişilerde sık görüldüğünden yılda birkaç kez hekim muayenesi önemlidir.

İğne biyopsisi gereksiz ameliyatların yüzde 70’ini önledi

Tiroid nodüllerinin kanser mi yoksa, ameliyat gerektirmeyen iyi huylu nodül mü olduğunu anlamak amacıyla ‘İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi’ yapılır. Ultrason altında yapılan bu inceleme sayesinde, eskiden ağrılı ve acılı olan iğne biyopsisinin hastalar için daha konforlu hale gelir.

İğne biyopsisi gereksiz ameliyatların yüzde 70’ini engellemiş durumdadır. Bu incelemenin sonucunda tiroid bezinde yüzde 5 oranında kanser tespit ederken, yüzde 95’inde kanser bulunmuyor. Eğer tiroid bezinde nodül saptadıysa, nodülü küçülten ilaçlar verilir. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, nodüllerin kendiliğinden de küçülüp büyüyebileceğini ortaya çıkarmış durumdadır. Bu nedenle sadece nodülü küçültmek için de ilaç verilmez. Yapılan kan testlerinin sonucunda hastaya gerekli görülürse ilaç verilir. İlaçların da orta yaş ve üzerindeki kişilerde özellikle kalpte ritim bozukluğuna yol açma, kemik erimesini artırma gibi riskleri bulunur. Bu nedenle gereksiz ilaç tedavisi de verilmemesi gerekir.

Kanser varsa bezin tamamını alıyoruz

Tiroid bezinde kanser tespit edildiyse bezin tamamını alınır. Hastanın tiroid bezinde iğne biyopsisi ile tespit edilen kanserin türüne göre bazen boynundaki lenf bezleri de tiroidle birlikte çıkarılabilir. Tiroid bezinde en sık görülen kanser türü ‘papiller kanser’dir. Eğer zamanında alınırsa yaşamı kısaltmaz. Kemoterapi yapılmasına gerek yoktur. Ameliyattan sonra yılda birkaç kez radyoaktif iyot tedavisi verilebilir, ancak hastalar bu tedavi verilse de normal hayatlarına devam ederler. Tiroid bezi alınan hastalar, her sabah bir tiroid ilacı almak zorundadır. Bazen biyopsi sonucu temiz çıksa da, nodülün büyüklüğü 2,5 cm’yi geçtiğinde de hasta ameliyat edilebilir, nodülü çıkarılabilir. Bir de önemli bir konu var ki, hekimin istemeden tiroid bezinin arkasında bulunan paratiroid bezlerinin ameliyat sırasında tiroid bezi ile birlikte alması komplikasyonudur ki, aslında bu dört paratiroid bezinin bir tanesinin yarısı yeterli hormon salgılayabilir ve bırakılmalıdır. Aksi takdirde parathormon salgılanmıyor, bu durumda kalsiyum düşüklüğü oluyor, el ve ayaklarda kasılma meydana geliyor. Hasta bunun sonucunda günde bir değil, 3 ilaç kullanmak zorunda kalıyor.