Alışveriş sırasında raflara uzanan ellerinizin yanlış seçimler yapıp sağlığınızı tehdit edebileceğinin farkında mısınız? Peki nasıl önlem almanız gerektiğini biliyor musunuz?

İşte güvenli alışverişin ve güvenli tüketimin püf noktaları...

Alışveriş hepimiz için bir gereklilik. Özellikle de gıda alışverişi... Ancak bilinçli tüketici olunmadığı durumlarda, bu ihtiyacın bazen sağlığımızı tehdit eden yönleri de bulunuyor.

SGS Türkiye Tüketici Ürünleri Departmanı Gıda Bölüm Müdürü Latif Öğüt; üreticiler, toptancılar, perakendeciler ve hükümet yetkilileri tarafından, tüketici ve müşterilerin beklentilerini karşılamak için yaşamın devamını sağlayan besinlerin; temiz, sağlıklı ve yararlı (güvenli) kılınmasının çok önemli olduğunu ve gıda güvenliği kavramının bunu sağlamak amacıyla oluştuğunu söylüyor.

Bu kavram; yem üreticilerinden birincil üreticilere, gıda işleyenlerden taşımaya, depolama operatörlerinden taşeronlara, perakende satış yerlerinden gıda servislerine kadar değişen bir zinciri kapsıyor. Çiftlikten sofraya ulaşana kadar geçen sürede; fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskleri taşımayan gıdalar, güvenli alışveriş ve güvenli tüketimin ön koşulu olarak görülüyor. Güvenli gıda alışverişinin püf noktaları şöyle sıralanıyor:

Nelere dikkat edilmeli?

Alacağınız tüm ürünlerin ambalajlarını incelemeli, üretim ve ithalat izni gibi bilgilerin etiketin üzerinde yer almasına dikkat etmelisiniz. Gıda ürünlerinin ambalajları üzerinde belirtilen son tüketim tarihini kontrol etmeli, aldığınız ürünleri belirtilmiş tarihler arasında tüketmeye özen göstermelisiniz. (Son kullanım tarihi geçmiş bir ürün, fiziksel özelliklerini muhafaza ediyor olsa dahi tüketilmemelidir.)

İyi görünmesi ve iyi kokması, o ürünün tüketilebilir olduğunu göstermez. Her ürünün etiket üzerinde belirtilen muhafaza şartlarını dikkatlice incelemelisiniz. (Orijinal ambalajından çıkarılarak dökme olarak satılan gıdaların bile ürün muhafaza ve satış koşulları çok önemlidir.) Ürünlerin gereği gibi hazırlanıp korunmasını sağlayan hijyen kurallarının sağlandığından emin olmalısınız.

Riski artıran unsurlar!

Hastalık yapma ya da zarar verme potansiyeli olan biyolojik, kimyasal ve fiziksel etmenler gıda güvenliğini tehdit ediyor. Bu üç tehlikeden biriyle karşılaşılması, sağlığı ciddi boyutta tehdit eden sonuçlar doğurabiliyor. İşte onlar:

Fiziksel tehlikeler!

Gıdada olmaması gereken ve dışarıdan bulaşan yabancı maddeler. (Metal, saç, böcek, vb...)

Kimyasal tehlikeler!

Gıdaların yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım ilaçları, ekipmanlarda iyi durulanma yapılmadığı için kalan deterjan artıkları, gıdalara limitlerin üzerinde eklenen katkı maddeleri, makine bakımları için kullanılan makine yağları, vb...

Biyolojik tehlikeler!

Gıdanın doğal yapısında bulunan veya dışarıdan çeşitli nedenlerle bulaşan mikroorganizmalar.

Yumurtanın riski yüksek!

Tehlike içeren tüm ürünler, gıda güvenliği zincirinde sorunlu ürünler olarak tanımlanıyor. Örneğin insanlarda sık görülen diyare (ishal), abdominal kramp, ateş ve kusma gibi belirtiler gıda kaynaklı salmonella enfeksiyonlarının varlığına işaret ediyor.

İnsan salmonellosizinden ölümlerin; yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler hariç normal bireylerde düşük olduğu belirtiliyor. Salmonella enfeksiyonlarına yol açan hayvansal gıdalar arasında kanatlı canlıların etleri ve yumurta başı çekiyor.

Ambalaj güvenliği ne demektir?

Gıda ile temas eden madde ve malzemeler ifadesinden; gıda ambalajları, mutfak eşyaları, bebek ve küçük çocuklar için üretilmiş emzik ve biberonlar ile içme suyu damacanaları gibi, tüketicilerin sıklıkla kullandığı malzemeler kastediliyor. Bu malzemeler; plastikler ağırlıkta olmak üzere; selüloz, kâğıt- karton, kauçuk, cam-seramik, silikon, metal, ahşap, kumaş ve vaks gibi maddelerden oluşuyor. Gıda sektöründe ambalajın önemi her geçen gün artıyor.

Hijyenik üretilmiş bir gıdanın korunması ancak hijyenik üretilen ve gıdaya bulaşma yapmayacak bir ambalajla sağlanabiliyor. Bu nedenle kaliteli üretim yapıldığını gösteren uluslararası standartların uygulanması büyük önem taşıyor.

Ambalajlamanın gıda güvenliğiyle olan ilgisi iki şekilde açıklanıyor. Ambalaj malzemesinin gıdanın etrafında uygun bir bariyer oluşturmaması, mikroorganizmaların çok rahat şekilde gelişerek gıdayı bozmasına yol açıyor. Ambalaj malzemesi atmosferden nem ya da oksijen gibi maddelerin geçişine kolay izin verirse yine ambalaj içinde mikrobiyolojik kontaminasyon nedeni olabiliyor.

İkinci nedenin, ambalaj malzemelerinden veya gıdayla temas eden maddelerden geçen kimyasal ya da toksik maddelerin gıdaya migrasyonu olduğu belirtiliyor. Bu durum kimyasal kirlilik yaratarak gıda güvenliğinin kaybolmasına yol açıyor.

Süt deyip geçmeyin!

Süt ve ürünleri, kanser yapıcı aflatoksin kalıntılarını içerme bakımından en riskli ürünlerden. Aflatoksin M1 sütte en fazla rastlanan toksin olup aspergillus flavus, aspergillus parasiticus ve anomius tarafından üretilen aflatoksin B1 yemler aracılığıyla süt hayvanına geçiyor.

Vücutta metabolize olması sonucu M1 ve M2 formuna dönüşüyor ve süt ürünleri aracılığıyla insanlara geçiyor. Uluslararası Kanser Araştırma Enstitüsü, aflatoksin B1’i birinci dereceden, aflatoksin M1’i ikinci dereceden kanserojen bileşik olarak bildiriyor. Süt, gıda güvenliği zincirindeki herhangi bir aksamadan dolayı kanser nedeni olabiliyor.

Bunlara dikkat!

• Ürünün ambalajı hasarlı olmamalıdır.

• Konserve gıdalarda mikrobiyal bozulmalar sonucu açığa çıkan gaz nedeniyle kutunun tepesi veya tabanında tümseklerin meydana gelmesi durumunda mutlaka kontrol gerekir.

• Plastik ambalajlar, kullanım alanına uygun özellikler kazandırılması için üretim sürecinde eklenen kimyasallar nedeniyle çeşitli katkı maddeleri içerir. Gıdaya uygun olmayan plastiklerdeki zararlı katkı maddeleri, gıdalara ve içeceklere geçerek metabolizmayı olumsuz etkileyebilir.

• Teneke ambalaj içerisinde beklemiş gıdalarda zaman zaman asit içeriğine bağlı olarak metalik bir tat oluşabilir. Son kullanma tarihi geçmiş olsun olmasın, bu tür bir tat alınıyorsa, gıda tüketilmemelidir.

Haber: Ceyda Erenoğlu