Büyük şehirlerde, o kadar binanın ortasında gazozuna maç yapacak yer lazım çocuklara. Nihayetinde oy kullanamasalar da sokak çocukluğu siyaset gibi! Takımını iyi seçeceksin. Çocuklar bile bilir ki sokak da bir nevi meclistir. New York’ta maç yapacak yer var. Londra’dan çok olmasa da yeşil alan da yaratıyorlar. O meşhur Central Park’a bakıp “Suni bu canım” dersek çarpılırız. 843 dönüm... Lakin New Yorklulara da parklar yetmiyor, ki eski bir demiryolu hattı özel girişimlerle parka dönüşmüş...

Kurtarma şansımız yüzde 1

1930’larda inşa edilen şehir içi demiryolu hattı Highline, 1980’lere kadar kullanıldı. Ancak yıkım kararına halk engel oldu. Sivil toplum kuruluşu Friends of Highline (Highline Dostları) kuruldu, buranın parka dönüştürülmesi yolunda kampanya başlatıldı. Böylece şehrin içinde havada asılı bir parkın ilk adımları atıldı. Ağustos 1999’da Joshua David, Chelsea mahallesinde bir toplantıya gittiğinde herkesin aynı fikirde olacağını sanıyordu. Ama yanıldı! Joshua David’e o toplantıda Robert Hammond’dan başka kimse destek çıkmadı. Toplantı sonunda birbirlerine kartlarını verdiklerinde, Highline Dostları’nı yaratacaklarını da tahmin etmemişlerdi. Robert Hammond’ın annesi oğluna, “Evladım bu işe soyundunuz da, nedir şansınız” diye sorduğunda “Bence orayı kurtarma ihtimalimiz yüzde 1” diyecekti. O sıralar biri seyahat yazarıydı, diğeri de bir internet sitesinde çalışıyordu. Ve işlerini bırakıp parkı kurtarmaya karar verdiler.

Giuliani: Yıkın orayı!

İkilinin projeye fon bulmaları, izinleri almak, hükümet ve yerel yönetimleri ikna etmek 10 yıl aldı. Yorgunluklarını atmak içinse “New York’ta Gökyüzüne Bakan Parkın İç Yüzü” kitabını yazdılar. Hikâyeleri uzun, hatta eski Belediye Başkanı Giuliani’ye kadar uzanıyor. “O kadar istemedi ki bu parkı! Highline’ı yıkmayı ondan daha çok kimse arzulamadı” diye anlatıyor Hammond. Hatta görevini Bloomberg’e devretmeden iki gün önce imzaladığı son evrakta yazan şuydu: “Highline’ı yıkma izni”. Lakin Hammond ve David’in çevreleri de geniş. “Ne kadar sanatçı ve gay dostumuz varsa haber verdik. Onların sözü dinleniyor. Diane von Furstenberg de, aktör Edward Norton da bize destek oldu. İkisinin maddi destekleri sayesinde Highline’ı kurtarmak için ne kadar hukuki yol varsa onu denedik!” İki girişimci hem hükümete hem de belediyeye şunun garantisini veriyor: Burayı park haline getireceğiz! Senatör Hillary Clinton’ın onayıyla 18 milyon dolar bu sözün ardından Highline’ın kasasına girmiş.

Yukardan yürümek daha kolay

Bu park, şimdi Manhattan’da koca bir oksijen odası gibi. Trafik ışıklarının olmadığı ama şehrin üstünden yürüdüğünüz bir tren yolu. Raylar duruyor. Kenarlarda şezlonglar, çocuklar ve büyükler için yazın açılan, altına girip dakikalarca durabileceğiniz su fıskiyeleri... Burası aynı zamanda açık hava sanat galerisi gibi de kullanılıyor. İçindeki heykeller çağdaş sanat uzaklığında ve soğukluğunda değil. Ve eğer birkaç merdiven çıkmaktan üşenmezseniz, parkta yürüyerek gideceğiniz yere çok daha hızlı varabiliyorsunuz. Adresi West 30. Cadde’yle Gansevoort Caddesi arasında bir yerlerde; yemyeşil görmemek imkânsız. David ve Hammond ikilisinin son gözlemi de şu: “Bu parka girenler hemen el ele tutuşuyor, aşağıda o kalabalıkta bunu yapamazlar...”

Eski tren rayları yeşillendi

İki mahalle aktivistinin başlattığı kampanya sonucu eski tren rayları New York’un en gözde parkına dönüştü. Yılda 4 milyon kişinin ziyaret ettiği park, Hudson Nehri boyunca uzanıyor. Parkın tasarımı James Corner Field Operations, Diller Scofidio + Renfro ve Piet Oudolf ortak imzasını taşıyor. Highline Parkı’nın açılış tarihi 2009. İkinci bölümünün açılış tarihi de 2011. Highline demiryolunun uzunluğu 233 kilometre, ancak park olmuş ve halka açılmış kısmı yaklaşık 2 kilometre. 2014’te açılacak üçüncü ve son bölümle proje tamamlanacak.

İstanbul’a da benzer proje

New York Highline Parkı projesine benzer bir proje, İstanbul için de söz konusu. Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir’in detaylarını kısa süre önce basına anlattığı projeye göre, Marmaray’ın açılmasıyla demiryolu ve metro hatları yeraltına inmiş olacak. Yedikule - Sirkeci arasındaki eski banliyö hattıysa aynı New York’taki gibi park ve yürüyüş yoluna dönüştürülecek.

Haber: Elif Key