Bunu biz de çocukluğumuzdan beri duyarız, şimdi aynı şeyleri kendi çocuklarımıza söylüyoruz. Diş sağlığını korumak için başka neler yapabiliriz dilerseniz bir bakalım.

Ülkemizde dişle ilgili şikayeti olanların çoğunluğu orta yaş ve üzeri yaş grubundan. Çünkü ilerleyen yaşla birlikte diş problemleri, diş kayıpları artar. Bunun diğer bir nedeniyse hastalıktan korunma yerine hastalık başımıza geldiğinde doktora başvuruyoruz.

Duyarlı hastalar kontrollerini düzenli olarak yaptırdığından herhangi bir problemle karşılaşmadan önlem alınmış oluyor.

Çocuk ve hamile hastalar da çok fazla. Çocuk diş doktorluğu da ayrı bir sabır ve özveri gerektiriyor. Burada en önemli konuysa çocukları diş doktorundan korkutmadan ağız sağlığı bilincini öğretebilmek.

Yeni doğan çocuklarda ağız diş sağlığı

Doğduğunda: Yenidoğanlarda bazı ağız problemleri görülebilir. Anne vajinasındaki mantar enfeksiyonlarının doğum sırasında bebeklerin ağzında kandida (mantar) enfeksiyonlarına neden olabilir. Ya da bebekler ateşli bir rahatsızlık geçirdiğinde dudak çevrelerinde veya ağız içersinde görülebilen viral enfeksiyonlar oluşabilir.

Dudak damak yarıkları: Ayrıca görülme sıklığı az da olsa bebeklerin dudak veya damak bölgesini de kapsayabilen dokuların oluşum bozukluğuyla ilgili sorunlar olabilir. Bunlar dudak damak yarıkları olarak adlandırılır.

Bu durumlarda doğumdan hemen sonra tedaviye başlanmalı. Yapılan ilk müdahalelerle bebeğin emme yutkunma gibi fonksiyonları geri kazandırılırken, sonraki tedavilerle ortodontik yöntemler uygulayarak damak ve dudakta oluşan bu yarıkların kapanması sağlanır.

Dişleri doğduğunda çıkmışsa: Çok ilginç bir durum daha var. Bazı bebekler nadir de olsa dişli doğar ya da doğumdan sonra ilk birkaç hafta içerisinde dişleri çıkar. Bu dişlere her ne kadar rastlanma sıklığı az olsa da neonatal diş olarak adlandırılırlar ve emzirme sırasında anne memesine zarar verebilirler. Aynı zamanda da bebeğin soluk borusuna kaçma ihtimali var. Bu yüzden bu dişlerin çekilmesi gerekir.

Süt dişlerinin önemi

Ne zaman çıkar: Süt dişleri 6 aylıkken çıkmaya başlar ve en geç 3 yaşında tüm süt dişleri ağızda tamamlanır.

Görevi: Süt dişleri daimi dişler çıkıncaya kadar geçen sürede çene içinde yer tutucu görevi görür ve daha büyük olan daimi dişlerin ağız içerisinde düzgün bir şekilde dizilmesini sağlayacak alanı korur.

Zamanından önce çektirmeyin: Süt dişleri çürükleri önemsenmeli. Nasıl olsa ileride yenisi çıkacak düşüncesiyle zamanından önce süt dişi çekimi yapılmamalı. Çünkü ağız içerisindeki diğer dişler, çekilen dişin yerine hareket eder ve alttan çıkacak daimi diş için gerekli olan yer kaybolur. Bu yüzden daimi dişlerde eğrilikler çapraşıklıklar görülebilir.

Dişleri düzeltmek ortodontik tedavilerle elbette yapılabilir ama pahalı ve uzun süren bu tedaviye gerek kalmaması için süt dişleri çürüklerini önemseyin.

Diş muayenelerini ihmal etmeyin: Çocuğunuzu diş doktoru muayenesine götürmeyi ihmal etmeyin.Ayrıca süt dişi çekimlerinin zamanından önce ya da zamanından sonra olmaması için mutlaka diş doktoruna başvurun.

Süt dişleri çıkarken

Neler yaşanır: Süt dişleri 6 aylıkken çıkmaya başlar. 2,5 yaşındaysa tamamlanır. Bu dönemde çocuklarda ateş, huzursuzluk, tükürük salgısında artma gibi sorunlar oluşabilir. Süt dişi çıkarken üzerindeki dişetinde oluşan baskı ağrı yapabilir. Bu tür durumlardaki çocuklar elini ağzına götürmek ister veya eline ne geçerse ağzına götürmek ister.

Nasıl rahatlatacaksınız: Çocuğunuzu bu dönemde rahatlamak için eczanelerde bulunan diş kaşıma aparatları verilebilirsiniz. Ayrıca dişetlerindeki ağrıyı azaltmak için diş jeli uygulayabilirsiniz. Bazı D vitamini içeren damlalar da süt dişi çıkarma güçlüğü durumlarında büyük yardımcı. Ağrıyı azaltmak için buzdolabında beklettiğiniz küçük bir kaşığı (çok soğuk olmayan) ağrılı bölgelere sürebilirsiniz.

Diş fırçalama alışkanlığı

Ne zaman başlanmalı: İlk süt dişlerinin çıkmasından itibaren ağız ve diş temizliğine başlanması gerekir.

Diş macunu ve fırçası: Çocuklar için kısa küçük başlı fırçalar uygun. Bu fırçalardaki çizgi film karakterleri gibi bazı çocuğa özendirici logolu fırçaları seçebilirsiniz. Yumuşak veya orta sertlikte olanları tercih edin.

Diş macununda aromalı macunlar uygun, çünkü acı tadı olan bir macunu çocuğunuz kullanmak istemeyecektir.

Çocuğunuz özellikle çocuklar için olan diş macunlarını kullansın. Bu macunların en büyük özelliği flor miktarının düşük olması. Flor dişler için çok yararlı ama yutulduğu zaman santral sinir sistemi üzerine zararlı etkileri var. Bu yüzden büyükler için olan macunlarını asla çocuklara vermeyin.

Genelde büyük macunların flor içeriği 1100 birimle (ppm) 1500 birim arasında değişirken çocuklar için olan macunlar 500 birim civarında. Ancak yine de çocuğunuz macunu yutuyorsa o zaman hiçbir macun kullanmadan sadece fırçayı suyla ıslatarak kullandırmaya çalışın çünkü fırça kıllarının dişlerdeki yemek artıklarını uzaklaştırması yeterli olacaktır.

Erken yaşlarda diş doktoruna alışsın

Genelde bilmediklerimizden korkarız. Çocuklar da öyledir. Herhangi bir problem oluştuğunda diş doktoruna başvurulduğunda tamamen yabancı olduğu ve bilmediği bu ortamdan tedirgin olurlar ve ilk seanslarda pek tedavi yapılamaz.

Ayrıca toplumumuzda yaramazlık yapan çocuklar iğne, ilaç, doktor gibi olguları kullanılarak korkutuluyor. Bu yüzden tıbbi bir tedavi ihtiyacı gerektiğinde çocuğa müdahale etmek daha zor bir hal alır. Çocuğun ilk kez hiçbir problemi yokken diş doktoruna getirin.

Ağız sağlığında gıda alışkanlığı

Abur cuburdan sakının: Her şeyden önce abur cuburdan mümkün olduğunca kaçının. Çocuğunuz hiç abur cubur yemeyecek diye bir şey yok ama haftada birkaç kez yesin. Hemen de dişlerini fırçalasın.

Flor tedavisi: Diş yapısını güçlendirici ve çürük oluşumunu engelleyici flor tedavisinin dişlerin çıktığı dönemlerde başlanmasında yarar var. Çünkü dişlerin yapısal olarak sertleşmesini hızlandırır. Flor uygulanması ideal olarak altı ayda bir uygulanır.

Biberon çürükleri nedir?

Nasıl oluşur: Aslında anneler farkında olmadan çocuklarının dişlerinde çürük oluşumuna neden olur. Bunu tespit ettiklerinde çocuğun dişlerinin problemli olacağı vesvesesine kapılırlar. Merak etmeyin dişlerin ön yüzeylerinde dişeti birleşimindeki o koyu çürükler bir hastalık değil.

Uyurken biberon vermeyin: Özellikle çocukları uyutmak için biberon kullandırılması ve çocukların bu şekilde uyutulması neticesinde süt içersindeki şeker, dişlerde çürüğe neden olur.

Normalde gün içinde biberon kullanımı çürük oluşturmaz, çünkü gün içinde tükürük akışı sütteki doğal şekerin bakterilerce kullanılıp çürük oluşmasına izin vermez. Ama uyurken tükürük bezleri de uyur diyebiliriz. Bu yüzden biberon ağzındayken çocuğunuzu uyutmayın. Yatmadan önce mutlaka süt emmesi gerekiyorsa o zaman ya dişlerini fırçalatın ya da çok küçük bir ıslak bezle dişlerini silmenizi tavsiye ederiz. Bu önlemleri almanız önemli.

12.aydan sonra gece beslenmesini de bırakmalısınız.

Parmağını ve biberonu emiyorsa…

Problem yaratır mı: Bu alışkanlık ileriki yaşlarda önemli problemler yaratabilir ve tedavisi de uzun süreler gerektirir. Ortodontik tedaviler bazen de cerrahi müdahaleler gerekebilir.

Çene gelişimi de bu dönemde meydana gelişir. Bu yüzden parmak emen çocuklarda ön üst dişler dışarı doğru olabilir. Ön üst çene normalden daha önde ve çok daha dar gelişir. Dolayısıyla bu kişilerin ön dişleri kapanmayabilir. Çene eklemi problemleriyle ağız açma-kapamada ağrı ve sıkıntılar gibi büyük problemler de oluşabilir. Her çocuk parmak ya da biberon emebilir ama aşırı olursa bunu engellemeniz gerekir.

Çocukken ortodontik tedavinin önemi

İlk muayene yaşı: Çocuklarda 6 yaş civarındadır. Çünkü bazen erken dönemde yapısal problemlerin düzeltilmesi için ergenliğe girmeden küçük yaşta tedaviye başlanmış olur. Tedaviye zamanında başlamak çok önemli.

Tedaviye başlama yaşı: Eğer yapısal veya çenelerle ilgili problem yoksa o zaman diş dizilim bozuklularının ve kapanış problemlerinin düzeltilmesi için daimi dişlerin çıkması beklenir. Bunun da 12-13 yaş civarında yapılması uygun.

Çocuk ve 18 yaş altı gençlerde ortodontik tedavi daha çabuk ve kısa sürede sonuç verir. Çünkü kemik gelişimi henüz tamamlanmamıştır ve diş hareketleri daha hızlı olur. Ancak artık ortodontik tedavi sadece çocuklara yapılmaz. Günümüzde erişkin hastalara da rahatlıkla ortodontik tedavi uygulanıyor.

Daimi dişler

Ne zaman çıkar: Süt dişlerinin dökülmesi alt ön dişlerle başlar ve bu dönem yaklaşık 7 yaşına sürer. İlk daimi dişin sürmesi ise 6 yaşında olur. Herhangi bir süt dişi dökülmeden en arkadaki dişin gerisinden çıkar. Süt dişlerinin yerine daimi dişlerin çıkması altı ay erken ya da geç olabilir. Süt dişi çekimleri zamanından önce yapılmamalı.