Türkiye’de her iki bebekten birinde demir eksikliği görülüyor. Çoğunlukla yanlış beslenme nedeniyle oluşan “demir eksikliği” toplumsal bir sağlık sorunu.

Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme Diyebetik Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Diyetisyen Eda Köksal’ın hazırladığı Demir ve Bilişsel Gelişim çalışmasına, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Bilim Dalından Dr. İnci Yıldız’ın da eklemeleriyle yazımızda yer veriyoruz.

Hangi iki bebekten birinde demir eksikliği var

Türkiye’de 0-5 yaş grubunda bulunan her iki çocuktan birinde demir eksikliği bulunuyor. Çocukların, sağlıklı fiziksel ve zihinsel gelişimleri için demir eksikliğinin erken yaşta önüne geçmek büyük önem taşıyor.

Yapılan araştırmalara göre, demir eksikliği günümüzde en sık görülen sağlık sorunlarından biri. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan 3,5 milyar insanda demir eksikliğine bağlı anemi görülüyor. Hazırlanmış Demir ve Bilişsel Gelişim çalışmasında, Türkiye’de de oldukça yaygın görülen demir eksikliği anemisinin 0-5 yaş grubu çocukların ortalama yüzde 50’sinde, okul çağı çocuklarının ise 30’unda görüldüğüne dikkat çekiliyor.

Beyin gelişimi için demir önemli mi?

Anne karnından itibaren çocukların sağlıklı beslenmeleri ileride sağlıklı bireyler olmaları için çok önemli. Özellikle büyümenin çok hızlı olduğu 6-24 aylık dönemde bebek beslenmesi, çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından hayati öneme sahip. Beyin gelişimi dolayısıyla bilişsel gelişim beslenmeyle çok yakından ilgili ve beyin de demir eksikliğine karşı son derece hassas ve bildiğiniz gibi önemli bir bölge.

Yapılan araştırmalara göre inek sütüyle beslenen bebeklerde günlük ihtiyacı olan önemli mineraller (demir, iyot, çinko gibi) eksik kalıyor. Tabii bu da büyüme ve gelişme geriliğine neden oluyor. Yine 1 yaşından önce inek sütü kullanımı; kabızlık, demir eksikliği sonucu kansızlık, bağırsak içi kanamalara ve gelişim geriliğine de yol açabiliyor.

Bebeklerde demir eksikliği anemisi üzerine yapılmış çalışmaya göre; anne sütündeki demirin yaklaşık yarısı emilirken, inek sütündeki demirin yüzde 10’u emilir. Ayrıca inek sütü bebeklerin sindirim sisteminde tahriş yaptığı için kanamayla demir kaybına yol açabiliyor. 6 aydan sonra demir ihtiyacı artıyor ve anne sütü tek başına bunu karşılamaya yetmiyor.

Demir neden bu kadar önemli?

İlk iki yıl bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimi için en önemli dönemdir.

Bebeklerin demir gereksiniminin karşılanması uygun davranışlar geliştirmelerine ve zihinsel gelişimlerine yardımcı olur.

Erken çocukluk döneminde yaşanan demir eksikliği anemisi 11-14 yaşlarındaki okul performansında anlamlı derecede azalmasıyla ilişkilidir.

Demir eksikliği olmaması için

Anne sütünün olmadığı ya da yetersiz olduğu durumlardaysa, 1 yaşından önce bebeklere inek sütü kesinlikle verilmemeli. Bu durumda vitamin ve minerallerle besleyiciliği artırılmış devam sütlerini tercih edebilirsiniz.