Davranış Bilimleri Enstitüsü Çocuk ve Genç Bölümü’nden Klinik Psikolog Merve Soysal çocuğunuza vermeniz gereken cep harçlığı miktarı konusunda birkaç püf noktasına değindi.

Genelde çocuğa verilecek harçlığın miktarını ailenin gelir düzeyi belirler. Ama yine de bu konuda dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Örneğin, çocuğa verilen cep harçlığının arkadaşlarınkinden ne çok fazla ne de çok az olması gerekir. Cebinde çok fazla para olan çocuk her istediğini alabileceğini düşünebilir. Bu konuda savurgan davranır ve para konusunda sorumluluk sahibi olamaz. Fazla harçlık ileriki yaşlarda çocuğa tatminsizlik duygusu yaşatabilir.

Az miktarda para alan çocuksa arkadaşları arasında yetersizlik duygusuna kapılır. Sahip olmak istediği ufak tefek şeyler için zaman zaman çalma davranışı sergileyebilir. Ayrıca verilen harçlığın çocuğun yaşıyla doğru orantılı bir şekilde artırılması gerekir. Bunun yanı sıra, çocuk ilkokula başladıktan sonra ufak miktarlarda günlük para verilmesine başlanılması, ortaokula geçtiğindeyse haftalık olarak verilmesi gerekir.

Anne-babanın çocuklarına harçlık verirken bu konuda kılavuzluk edebilmesi de önemli. Böylece verilen parayı nereye ve nasıl harcamaları gerektiğine müdahaleci olmadan beraberce karar verilmiş olunur. Paranın değerinin alım gücü kadar olduğu ve nelere harcanabileceğinin çocuğa anlatılması şart. Bunları anlattıktan sonra da ilk zamanlarda yaptığı seçimleri eleştirmemiz gerekir. Ama çocuğa verilen paranın bir miktarıyla tasarruf yapması çeşitli yollarla öğretilebilir.

Aile Bütçesini Yeniden Yapılandırmak

Sizler için Türkiye’nin önde gelen akademisyenlerinden ve ekonomi uzmanlarından görüşler aldık. Bakın onlar kriz döneminde aile bütçenizi yeniden gözden geçirmeniz ve tasarruf yapmanız için neler öneriyor.

Çocuğunuz ve ev ekonomisine ilişkin

Marmara Üniversitesi İngilizce İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Doçent Dr. Jale Sözer Oran’ın önerisi.

Ona doğru beslenme alışkanlıkları kazandırmayı deneyin. Hem bütçeye uygun, hem de sağlıklı olur.

Ayrıca düzenli sağlık kontrolü ve hastalıklardan korumak da önemli. Çünkü bu hastalık faturasından daha ekonomik.

Unutmayın oyuncağın pahalısı değil yenisi çocuğu mutlu eder. Evdeki çeşitli malzemelerden (boncuk, yün parçaları, kağıt ve kartonlar gibi…) oyuncak yapmayı deneyebilirsiniz. Çocuğunuz hem eğlenir hem de yaratıcılığı gelişir.

Boyama kitabı yerine boş kağıt ve boya kalemlerini tercih etmeniz daha ucuz olur. Ayrıca onun yaratıcılığını sınırlamadığınız için çocuğunuza daha faydalı olur.

Giyim konusundaysa ucuzlukları takip edip seneye giyebileceği standart giyim malzemesini almak daha ekonomik bir seçim. Giyimin gösterişli olması yerine Çocuğunuz ve ev ekonomisine ilişkin sağlıklı malzemeden yapılması önemli. Bunların dışında çocuğa sorumluluk kazandırın ve kendi işini görmesini sağlayın. Çocuğunuza hesapsız para vermeyin. Belli bir harçlık belirleyip onu verin. Hatta harçlık artışı için toplu pazarlık yapabilir, çok da eğlenebilirsiniz. Böylece ona da kendi parasını yönetebilme becerisini kazandırırsınız.

Ev ekonomisi

Hazır yiyecekler yerine evde mutfakta hazırlanabilen daha basit menüleri tercih edin. Örneğin, çikolata, şeker yerine birlikte hazırladığınız kakaolu bir puding, çocuğunuz için daha yararlı olur. Hazırlarken de bol bol eğlenirsiniz. Bir de mutlaka aylık harcama bütçesi yapın. Plansız alışveriş ve harcama sizi batırabilir. Her ay ödediğiniz sabit giderleri (kira, doğalgaz telefon gibi) öncelikli olarak ayırın. Alışverişe çıkarken mutlaka liste yapın ve tok olmaya dikkat edin! Markette kasaya gelmeden önce liste harici aldıklarınızı gözden geçirip gerekli olup olmayanları tekrar gözden geçirin. Hafta sonlarında ailece çıkılan alışverişler genellikle pahalıya mal olur. İhtiyaçlarınızı, internet üzerinden satın almak daha iyi olur. Hem vakitten kazanır hem de alışveriş tuzağına düşmemiş olursunuz.

Krizin ilacı tasarruf

Newsweek Türkiye Ekonomi Editörü Metin Under’in kriz döneminde tasarrufa dair önerileri…

Ekonomik kriz ortamında aile ekonomisinde dengeyi şaşmamak için, en başta tasarruf artırıcı önlemlere odaklanmak gerek. En büyük tasarruf da, ailenin en büyük gider kalemlerinden olan ve özellikle kış aylarında artan fatura giderlerinde söz konusu olabilir. Son elektrik zammı da düşünüldüğünde dairenin eski elektrik sayacı değiştirilerek işe başlanabilir. Örneğin son zamanlarda gittikçe yaygınlaşan ve doğru kullanıldığında tasarrufu en üst düzeye çıkaran akıllı sayaçlardan edinebilirsiniz. Üç zaman dilimi ve iki çeşit tarifeye göre otomatik fiyatlandırma yapan bu sayaçlarla yoğun elektrik kullanımı gerektiren işlerinizi erteleyin ve makinelerinizi (çamaşır, bulaşık makinesi ve elektrik süpürgesi gibi) gece 22.00’den sonra çalıştırın. Böylece gündüz tarifesine göre önemli ölçüde bir tasarruf yapmış olursunuz.Aynı önlem sabit telefon görüşmeleriniz için de geçerli. Hatta kimi GSM firmalarının alternatif tarifeleri çok işinize yarar. Sabit hatlarla evden görüşmek yerine tüm görüşmelerinizi cep telefonunuzla yapmak sizin için daha karlı olur. Önemli olan size en uygun kişisel tarifeyi yakalayabilmek. Bunun yanında makinelerin tam dolu olarak çalıştırılması ve enerji tasarruflu ampul kullanımı da güzel tasarruf yöntemleri arasında.

Elektrikli cihazların (televizyon.. vb.) stand by konumunda bırakılmayıp ana düğmeden kapatılması, A sınıfı beyaz eşya kullanımı ve ısı yalıtımı gibi konularda yapabileceğiniz küçük yatırımlar evinizin enerji maliyetlerini de en aza indirmenizi sağlar.

Sık sık dışarıda eğlenmeyi seven bir aileyseniz, bundan da biraz taviz vermeniz gerekebilir. Evde oyun oynama ve film seyretme keyfini aynı zamanda bütçenize bir katkı olarak görebilirsiniz. Bunun yanında evde organik tarım yaparak birçok gıdayı üretebilir, ciddi bir tasarruf elde edebilirsiniz. Aynı zamanda daha çevreci ve sağlıklı beslenmenin yolunu açmış olursunuz. Bunu hobiye dönüştürenler bile olduğunu düşünürsek gerçekten eğlenceli olabilir.

Lüzumsuz harcamaya son!

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Bölüm Başkanı Ahmet Gökçen, bütçe oluşturmayla ilgili önerilerde bulundu. Bu kriz ortamında anne-baba olarak tasarruflu olmanız şart! ‘Harcamadan kaçının.’ diyemeyiz ama lüzumsuz harcama yapmaktan kaçınmanız gerekir. Alışverişe çıkmadan önce mutlaka bütçenizi gözden geçirin. Gerekirse tekrar oluşturun. Planlı, programlı yapılan alıverişle bir nebze de olsa aile ekonominiz nefes alır. Kısacası her şeyden önce bütçenize sahip çıkmanız sizin yararınıza olur.

Kredi kartı kullanımına dikkat!

Ekonomi Müdürü Güntay Şimşek size, kriz döneminde kredi kartı kullanımıyla ilgili birkaç öneri sunuyor. Kriz döneminde mümkün mertebe kredi kartlarıyla kontrollü alışveriş yapmanız gerekiyor. Alışverişe evdeki ihtiyaç listesini hazırlayarak gitmek şart. Evdeki ihtiyaç listesini hazırladıktan sonra evinizde o listeyi karşılayacak ürün olup olmadığına da bakmanız lazım.

Çünkü alışverişten döndüğünüzde aldığınız bazı şeylerin zaten evinizde olduğunu fark edip sonradan üzülebilirsiniz. Kredi kartı kullanımında genelde yanlış bir alışkanlık edinmiş olabilirsiniz. Çoğu aile alışverişi bir gezi niteliğinde yapıyor. ‘Hava soğuk hadi alışveriş merkezine gidelim… Ahmet’in şapkası yokmuş onu alalım…’ derken bir bakmışsınız dünyaları alıp gelmişsiniz.

Alışverişe cebinizdeki nakit parayla çıkın. Çünkü kredi kartıyla gittiğinizde nasılsa taksitle diyip işin ucunu kaçırabilirsiniz. Yoksa anne-baba olarak sonradan hem psikolojik hem maddi yönden büyük sıkıntı yaşarsınız. Bu yüzden aile bütçesinin hesaplaması şart. Kredi kartı ekstrelerinizi kalem kalem incelemeyi ihmal etmeyin. Ekstrelerinizi mutlaka saklayın. Çünkü bu günlerde ekstre sonuçlarında çok yanlışlıklar oluyor. Kriz psikolojisi kasiyer kızı da, etiketlemeyi yapan mağaza sorumlusunu da etkiliyor. Bankacının hatta banka yöneticisinin de psikolojisini etkiliyor. Ekonomik kriz korkusu uçuş korkusunu da tetikliyor. 100 kişiden 10 kişi normal zamanda uçmaktan korkuyorsa kriz döneminde bu 20 kişiye çıkıyor. Çünkü kriz bir anlamra iktidarsızlık ve satın alamama belirtisi.

Çocuklarınızın da herhangi bir masrafını kısacağınız zaman bunu onlara açıklamanız gerekiyor. Onun psikolojisini düşünmeniz de önemli. Bir şeyin arkadaşlarına alınıp kendisine alınmadığını görürse üzülebilir. Aniden irdenbire harçlığının kesilmesi de onu duygusal olarak sarsabilir.

İndirimlerden faydalanın…

Haberturk Ekonomi Müdürü Özlem Dalga ‘Şu günlerde indirimlerden yararlanabilirsiniz.’ diyor ve hem bir uzman hem de bir anne olarak önerilerde bulunuyor. Alışveriş listenizi oluşturunca hemen alışverişe çıkmayın. Akşam işten eve gelince tekrar düşünüp listeyi kontrol edin. Sonra alışverişe çıkın. Kriz döneminde kredi kartı kullanmak biraz tehlikeli. Son ödeme tarihlerini geçirmemeye özen gösterin. Şu dönemde mağazalar ve marketlerde büyük indirimler var. Çünkü ellerinde biriken stoku bitirmeye çalışıyorlar. Bu yüzden şimdiden önümüzdeki yaza uygun kıyafetler almayı deneyebilirsiniz. Alışverişleri manavdan, bakkaldan ya da ufak marketlerden değil de büyük marketlerden yapmanız iyi olur.